Relacja: Wykłady, dyskusje i warsztaty PASS

W dniach 21-28 lipca 2013 odbyła się pierwsza część PASS (Polin Academy Summer Seminar). Dwudziestu dwóch edukatorów ze Stanów Zjednoczonych i Kanady wraz z siedmioma edukatorami z Polski uczestniczyło w wykładach historycznych, dyskusjach panelowych i warsztatach. Głównym celem projektu było przybliżenie edukatorom amerykańskim i kanadyjskim zakresu tematycznego wystawy głównej muzeum oraz wspólna praca nad przygotowaniem tras zwiedzania dla grup z Ameryki Północnej.

Wykłady historyczne były wprowadzeniem do zagadnień historycznych poruszanych w narracji wystawy głównej muzeum. Prof. Hanna Zaremska przybliżyła uczestnikom projektu pierwsze wieki osadnictwa żydowskiego w Polsce. Dr Hanna Węgrzynek poruszyła kwestie żydowskiego życia w ramach Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Prof. Michał Galas przybliżył słuchaczom złożoną dynamikę przemian dziewiętnastowiecznej społeczności żydowskiej, żyjącej pod rządami trzech zaborców. Dr Annamaria Orla-Bukowska odwołała się do głównych socjokulturowych czynników wpływających na społeczność żydowską okresu międzywojennego.

Wykład profesor Barbary Kirshenblatt-Gimblett, a także warsztaty i dyskusje prowadzone z koordynatorami siedmiu galerii powstającej właśnie ekspozycji, pozwoliły uczestnikom PASS na lepsze zrozumienie przekazu historycznego. Dyskusje i pytania stawiane twórcom wystawy, dały możliwość  zrozumienia procesu jej powstawania, zastosowanych rozwiązań przestrzennych i wizualnych.

Podczas warsztatów moderowanych przez dr Kamilę Dąbrowską, Monikę Koszyńską i Katarzynę Kulińską, edukatorzy analizowali materiały wizualne i merytoryczne będące podstawą wystawy głównej. Celem kilkugodzinnych warsztatów było przygotowanie ścieżek zwiedzania dla jednej z wybranych grup odbiorców z Ameryki Północnej. Edukatorzy zaproponowali schematy ścieżek zwiedzania dla młodzieżowych grup żydowskich, uczniów szkół średnich, studentów jesziw, studentów uniwersyteckich oraz grup dorosłych. Ponadto, wskazali ważne ich zdaniem treści, które powinny być w sposób szczególny uwzględniane podczas pracy z grupami amerykańskimi i kanadyjskimi.

Warsztaty dotyczące historii mówionej (prowadzone przez dr Dobrohnę Kałwę, dr Kamilę Dąbrowską i Monikę Koszyńską) stały się okazją do przedyskutowania sposobów wykorzystywania relacji świadków. Prowadzące i uczestnicy PASS dzielili się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi metod pracy z historiami mówionymi, zarówno w przestrzeni muzealnej, jak również w pracy edukacyjnej.

Uczestnicy programu zostali zaproszeni do rezydencji Ambasador Kanady, Alexandry Bugailiskis. W swoim przemówieniu powitalnym, pani ambasador podkreśliła wagę międzynarodowych projektów edukacyjnych. Wskazała również na szczególne znaczenie Muzeum Historii Żydów Polskich dla budowania postaw tolerancji i wzajemnego zrozumienia.

Dyskusja panelowa dotycząca współczesnego życia żydowskiego w Polsce przez wielu edukatorów została oceniona jako wydarzenie niezwykle ważne. Wspomnienia oraz opinie Belli Szwarcman-Czarnoty, Helise Lieberman i Piotra Kowalika stały się początkiem żywej dyskusji dotyczącej roli edukacji w budowaniu tożsamości żydowskiej, znaczenia religii oraz zmian jakie zaszły w Polsce od upadku komunizmu.

Pokaz filmu „Pokłosie” oraz spotkanie z reżyserem Dariuszem Jabłońskim i historykiem dr Krzysztofem Persakiem, a także spotkanie ze sprawiedliwą, Czesławą Żak, stały się ważnymi punktami wyjścia do rozmów na temat współczesnych relacji polsko-żydowskich.

Uczestnicy pierwszej edycji PASS zakończyli projekt z dużym zadowoleniem. Wielokrotnie podkreślali wagę edukacyjnego przesłania projektu. Szczególnie ważna była dla nich możliwość wspólnej pracy, dzielenia się wiedzą i doświadczeniami. Wszyscy z niecierpliwością czekają na możliwość przyjazdu do muzeum z grupami, z którymi pracują na co dzień. Uczestnicy pierwszej edycji PASS zaproponowali również, aby po otwarciu muzeum możliwe było zorganizowanie tzw. „PASS Reunion”.

Kolejna część akademii PASS rozpocznie się już 4 sierpnia 2013.

Co na temat programu mówią sami uczestnicy?

Zawodowo, ogromne wrażenie zrobiła na mnie wiedza naukowców polskich, opisujących treści, które znajdą się w każdej z ośmiu galerii wystawy głównej muzeum.
Dla mnie jasnym jest, że jednym z celów nowego muzeum jest walka z powielanym często obrazem Polski jako miejsca prześladowań, represji i unicestwienia milionów Żydów. Podkreślenie historii wspaniałego tysiąclecia życia żydowskiego w Polsce ma na celu zmianę obrazu polsko-żydowskiej historii w oczach Żydów z Ameryki i Izraela. Zobaczymy w jakiej mierze muzeum odniesie na tym polu sukces, ponieważ odwiedzający Polskę Żydzi w dalszym ciągu będą w dużej mierze skupiać się na miejscach związanych z Zagładą. Jest to niemniej odważny cel, do którego należy dążyć – a teraz polscy i żydowscy naukowcy włączają się w odbudowywanie wiedzy na temat polsko-żydowskiego życia, budując jednocześnie przyszłość, w której przez mrok zniszczeń Zagłady i represji komunistycznych przebija światło dawnych dziejów.
– prof. Robert Moses Shapiro, Brooklyn College of the City University of New York

Zdobyliśmy głębsze zrozumienie zarówno bogactwa, jak i złożoności tysiącletniej polsko-żydowskiej historii, a także wyzwań i możliwości przed jakimi stoją współcześnie polscy Żydzi. Muzeum z pewnością stanie się jedną z głównych sił jeżeli chodzi o popularyzację tej wiedzy i zrozumienia wśród współczesnych polskich i żydowskich społeczeństw oraz dziesiątków tysięcy studentów żydowskich odwiedzających Polskę.
– dr Joel B. Wolowelsky, Yeshivah of Flatbush, Brooklyn, Nowy Jork

Praca z innymi ekspertami w tej samej dziedzinie była unikalnym doświadczeniem edukacyjnym. Na poziomie osobistym program zbliżył mnie do moich polsko-żydowskich korzeni i spowodował, że nawiązałem bezpośredni kontakt z przeszłością, domem i historią mojego ojca. […] Jeśli chodzi o sprawy zawodowe, to wprowadziłem już pewne zmiany do moich wykładów na temat Zagłady, historii światowej oraz innych przedmiotów związanych z historią i kulturą żydowską, włączając do nich dramatyczne losy oraz działania polskiej społeczności żydowskiej u jej kresu, jak również wzajemne wpływy polskich gmin wyznaniowych poczynając od 12. wieku.
Jest to sytuacja całkowicie bezprecedensowa. Na podstawie 8 różnych galerii, wystawa główna muzeum będzie uczyć, informować, a także opisywać nową i ekscytującą formę interakcji dla wszystkich Polaków, Żydów i osób innych narodowości, tak by mogli zobaczyć na własne oczy i zrozumieć. Związki Żydów i Polaków sięgają czasów Kazimierza Wielkiego. Owocem analizy tych związków będzie z pewnością nowe, bliższe zrozumienie dzisiejszego związku Polaków, Żydów i tych, którzy dopiero co zaczynają odkrywać swoje korzenie.
Wierzę ponadto, że muzeum, kiedy już osiągnie stan pełnej operacyjności, będzie obowiązkowym punktem na trasie żydowskich grup i turystów odwiedzających Warszawę. Będzie doskonałym uzupełnieniem nauki o przeszłości.
– Rabin dr Yisroel Blumenstein, Heed University, Miami, Floryda