Relacja: „Muzeum na kółkach” w Tomaszowie Lubelskim

Tomaszów Mazowiecki. Grupa ludzi wokół baraku Muzeum na kółkach.

fot. Muzeum Historii Żydów Polskich

Partnerami lokalnymi było Stowarzyszenie Studnia Pamięci i Muzeum-Miejsce Pamięci w Bełżcu, a koordynatorkami lokalnymi Agata Radkowska i Ewa Koper.

– W Tomaszowie nigdy w latach powojennych nie był realizowany projekt przywracający pamięć o jego żydowskich mieszkańcach. Ta część historii i dziedzictwa miasta jest w znacznym stopniu zapomniana. Wystawa Muzeum na kółkach jako oryginalna forma prezentacji informacji o kulturze i historii Żydów jest doskonałą próbą wypełnienia istniejącej luki – mówią Agata Radkowska i Ewa Koper, koordynatorki lokalne projektu.

Wspólnie z partnerami lokalnymi przeprowadziliśmy działania mające na celu przypomnieć o społeczności żydowskiej mieszkającej w Tomaszowie Lubelskim przed wybuchem drugiej wojny światowej:

spacer z przewodnikiem po żydowskim Tomaszowie Lubelskim
odwiedziliśmy tereny byłej synagogi, na której stoi dziś osiedle, rejony getta, kramy kupieckie oraz cmentarz żydowski. Spacer został zilustrowany kilkunastoma archiwalnymi fotografiami.
gra Miejska „Wehikuł czasu”
pokazy pofestiwalowe 10. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Żydowskie Motywy

W ramach pokazów pofestiwalowych został wyświetlony film „Żydowski Kardynał” opowiadający historię Jean-Marie Lustigera, Żyda który w wieku 14 lat pomimo sprzeciwu rodziców przeszedł na katolicyzm. Został księdzem, a dzięki swojej inteligencji i przyjaźni z Janem Pawłem II szybko zaczął się piąć po drabinie kościelnej, zostając kardynałem.

Drugim filmem była „Pani spod szóstki” o pianistce Alice Herz Sommer, najstarszej ocalałej z Holocaustu, która w pogodny i ciepły sposób opowiada o swoim życiu, pasji muzycznej i tragicznych wydarzeniach z okresu drugiej wojny światowej.

Nasi edukatorzy przeprowadzili dwa warsztaty z oferty edukacyjnej Muzeum Historii Żydów Polskich. Pierwsze z nich, adresowane do młodszych dzieci, pt. „Mały wielki teatr” to zajęcia na bazie „Opowiadań dla dzieci” I.B. Singera.

Wspólnie przygotowaliśmy i ozdobiliśmy scenę, ponadto każde dziecko wykonało własną drewnianą kukiełkę – jednego z bohaterów opowieści. Prace (kartonowe sceny, afisze, kukiełki) uczestnicy warsztatów zabrali ze sobą, by na podstawie proponowanego scenariusza mogli wystawić miniprzedstawienie, na przykład w szkole albo w domu.

Młodzież z tomaszowskich gimnazjów i liceów w ramach warsztatu „Bejt Jehudi” usłyszała o tradycyjnym żydowskim domu, roli rodziny, podziale obowiązków. Uczestnicy mogli zaobserwować ciągłość i zmienność żydowskiej tradycji na przestrzeni dziejów, między innymi dowiedzieć się, jakie są zasady funkcjonowania koszernej kuchni.

Dlaczego Tomaszów Lubelski?

Tomaszów Lubelski to ważny punkt na mapie żydowskiego dziedzictwa Polski. Żydzi mieszkali w Tomaszowie prawdopodobnie od samego początku istnienia miasta, na co wskazywać może fakt, że już w 1595 roku, tj. 26 lat przed oficjalną lokacją miasta, wybudowano tu pierwszą drewnianą synagogę. W 1868 roku w Tomaszowie Lubelskim urodził się Pinkas Singer – miejscowy rabin, ojciec późniejszego noblisty Izaaka Bashewisa Singera. Jeszcze w latach 30. XX wieku Żydzi stanowili ponad połowę mieszkańców miasta.

Przeczytaj o nas w lokalnych mediach:

Wsparcie udzielone z funduszy norweskich i EOG przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię

www.eeagrants.org, www.norwaygrants.org
Więcej o projekcie „Żydowskie dziedzictwo kulturowe”