Żydowscy legioniści w archiwaliach

W ostatnich dniach zbiory i biblioteka Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN wzbogaciły się o cenne dary związane z żydowskimi żołnierzami Legionów Polskich. Hojną ofiarodawczynią jest pani Anna Dulęba-Stec, uczestniczka powstania warszawskiego, córka legionisty Henryka Dulęby.

Pani Anna przekazała naszemu muzeum rzadkie i ważne wydawnictwa Naczelnego Komitetu Narodowego: dwie broszury o historii Legionów Polskich autorstwa dr. Bertolda Merwina z  1918 r. – „Z życia w Legionach” oraz „Z Dulfalvy nad Tagliamento”, książkę  Seweryna Romina „Z notatek legionisty” z ilustracjami Leopolda Gottlieba (1916) oraz zestaw pocztówek z reprodukcjami legionowych rysunków Gottlieba.

Merwin i Gottlieb należeli do bohaterów wystawy „Żyd, Polak, legionista 1914–1920”. To właśnie po jej obejrzeniu pani Dulęba-Stec nawiązała kontakt z kuratorami z MHŻP i zdecydowała się podarować naszemu muzeum pamiątki rodzinne po swoim ojcu.

Bertold Merwin przed wybuchem I wojny światowej działał w nurcie asymilatorskim. Po ukończeniu w 1907 r. Wydziału Filozoficznego i Prawa na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie zrobił doktorat. W Legionach dosłużył się w stopnia porucznika. Był członkiem komendy II Brygady i autorem wydawanych niemal na bieżąco publikacji o walkach i życiu legionistów.

Leopolda Gottlieba powszechnie zwano malarzem I Brygady, zapewne dlatego, że w wymowny sposób sportretował wielu oficerów i żołnierzy tej formacji i przeszedł cały legionowy szlak bojowy. Brat słynnego Maurycego Gottlieba, członek przedwojennej bohemy artystycznej Krakowa i Paryża, w swych pracach wojennych ukazywał zarówno oficjalne, jak i codzienne oblicze legionowego życia. Jego rysunki i grafiki – jako ilustracje książek czy pocztówki – służyły legionowej propagandzie.