Dar Haliny Oberländer dla Muzeum POLIN

Muzeum POLIN otrzymało w darze pamiątki z czasów wojny po Marku Oberländerze (1922–1978) – ocalałym z Zagłady malarzu, współtwórcy przełomowej Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki w Arsenale w 1955 roku.

Doświadczenie utraty, otwarte rany pamięci, zmaganie z osobistą rozpaczą, poczuciem winy i samotnością, zdeterminowały całe jego życie i twórczość. Oberländer wierzył w siłę sztuki. Pisał, że liczy się tylko siła koncentracji zawarta w obrazie. Chciał, aby dzieło „otwierane przez wrażliwość odbiorcy wybuchało”.

Zaczął od inspiracji fotografią Zagłady. W późniejszych latach szukał odmiennych sposobów reprezentacji. Jego dorobek artystyczny – rozproszony i mało znany – przesłaniają „Napiętnowani”, obraz z 1955 roku, który można obejrzeć na wystawie stałej Muzeum POLIN.

Nigdy nie mówił o swoich przeżyciach z czasów wojny, nie mówił o swej rodzinie, nie wspominał dzieciństwa.

Wojnę spędził w Związku Radzieckim, pracując przymusowo w zmilitaryzowanych Batalionach Pracy. Pisał: „Należę do pokolenia, które – ocalone od śmierci nieomal cudem – staje na progu nowego życia, przerażone, bezradne, ogłuszone, pokaleczone moralnie i fizycznie, nagie, odarte z wszystkich marzeń i ideałów młodości”.

Jedyną pamiątką zachowaną z czasu wojny jest drewniana walizka i buty, z którymi  Marek Oberländer wrócił do Polski w 1946 roku. Wdowa po artyście Halina Oberländer  nie pamięta, aby mąż kiedykolwiek wracał pamięcią do tych przedmiotów. Po prostu „mieszkały” razem z nimi od zawsze.