14. rocznica śmierci Ireny Sendlerowej

Czternaście lat temu w wieku 98 lat zmarła Irena Sendlerowa. W związku z rocznicą śmierci Sprawiedliwej wśród Narodów Świata Sejm RP ustanowił rok 2018 Rokiem Ireny Sendlerowej, oddając w ten sposób "hołd Tej, która z największym poświęceniem działała na rzecz ratowania drugiego człowieka" – jak głosi uchwała przyjęta przez posłów i posłanki.

Studia na Uniwersytecie Warszawskim podjęła w 1928 roku. Podczas nauki wstąpiła do Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. Studiowała z przerwami prawo i polonistykę, żadnego z kierunków nie ukończyła. Życie zawodowe rozpoczęła w 1932 roku, podejmując pracę w dziale prawnym Sekcji Pomocy Matce i Dziecku przy Wolnej Wszechnicy Polskiej. W 1935 roku sekcję zlikwidowano, a Sendlerowa otrzymała etat w Wydziale Opieki Społecznej i Zdrowia Publicznego Zarządu Miasta St. Warszawy. Tam zastała ją wojna.

W krótkim czasie po wejściu Niemców do Polski, razem z koleżankami z Wydziału Jadwigą Piotrowską, Ireną Schultz i Jadwigą Deneką, zaczęły organizować pomoc dla Żydów. Po 16 listopada 1940 roku, kiedy Niemcy zamknęli getto warszawskie, Sendlerowa wchodziła na jego teren dzięki przepustce wydanej przez dyrektora Miejskich Zakładów Sanitarnych, Juliusza Majkowskiego. Jej działania w tym czasie miały charakter indywidualny. Odwiedzała przyjaciół i znajomych. Dostarczała żywność, lekarstwa, pomagała w wyprzedawaniu dobytku. Z czasem zaczęła pomagać przy organizacji zajęć dla dzieci, koncertów.

Prawdopodobnie jeszcze przed 22 lipca 1942 roku - rozpoczęciem przez Niemców akcji likwidacyjnej w getcie warszawskim - poszukiwała finansowych środków na ratowanie dzieci żydowskich. Najpewniej w styczniu 1943 roku nawiązała kontakt z Julianem Grobelnym "Trojanem", prezesem Rady Pomocy Żydom "Żegota". Włączenie się w strukturę tej konspiracyjnej polsko-żydowskiej organizacji umożliwiło połączenie wysiłków pracownic Wydziału Opieki. Przyjęła pseudonim "Jolanta". Przekazywała pieniądze podopiecznym, wyszukiwała bezpieczne do ukrywania się lokale. W sierpniu 1943 roku weszła w skład powołanego przy "Żegocie" referatu dziecięcego.

We wrześniu przejęła jednostkę od kierującej nią Aleksandry Dargielowej. Kilkanaście dni później aresztowało ją gestapo. Z więzienia Pawiak wydostała się dzięki finansowemu wsparciu Rady. Po tym zdarzeniu, pod fałszywym nazwiskiem Klara Dąbrowska kontynuowała współpracę z "Żegotą". Powstanie warszawskie zastało ją na Mokotowie. Do września służyła jako pielęgniarka w punkcie sanitarnym przy ulicy Fałata.

Po wojnie kontynuowała prace w Wydziale Opieki Społecznej. Angażowała się w działania społeczne i edukację. Działała w Lidze Kobiet, w Stołecznej Radzie Narodowej przewodniczyła komisjom  do spraw wdów i sierot, zdrowia. Należała do  Ogólnopolskiej Ligi do Walki z Rasizmem założonej przez działaczy "Żegoty" oraz do warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci i Towarzystwa Szkoły Świeckiej. W 1947 roku wstąpiła do Polskiej Partii Robotniczej i weszła w skład władz partyjnych jako członkini Sekcji Opieki Społecznej przy Wydziale Socjalno-Zawodowym Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej. Działała w Ministerstwach Oświaty i Zdrowia. W 1950 roku, usunięta ze stanowiska naczelniczki Wydziału Opieki Społecznej Zarządu Miasta, objęła funkcję kierowniczki wydziału socjalnego w Związku Inwalidów, kierowała technikami dla pracowników medycznych.

W 1946 roku otrzymała Złoty Krzyż Zasługi za ratowanie Żydów w czasie okupacji.

Instytut Yad Vashem w Jerozolimie uhonorował ją tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata w 1965 roku. Medal wręczony Irenie Sendlerowej z tej okazji znajduje się w zbiorach Muzeum i jest wyeksponowany w gablocie znajdującej się w holu głównym. W Centrum Informacyjnym eksponujemy także "Order Uśmiechu", który Sendlerowa odebrała 11 kwietnia 2007 roku.

Źródło: sprawiedliwi.org.pl, Karolina Dzięciołowska

Czytaj więcej >>