Rocznica utworzenia Rady Pomocy Żydom "Żegota"

4 grudnia 1942 roku przy Delegaturze Rządu na Kraj powstała Rada Pomocy Żydom. Dla celów konspiracyjnych nadano jej kryptonim "Żegota". Głównym zadaniem rady było niesienie pomocy ludności żydowskiej w gettach.

W skład "Żegoty" weszli przedstawiciele polskich i żydowskich ugrupowań politycznych. Usytuowanie rady w strukturach związanych z rządem londyńskim zapewniało jej wsparcie polskiego państwa podziemnego oraz finasowanie.

Głównym impulsem do utworzenia "Żegoty" były masowe mordy dokonywane przez Niemców na ludności żydowskiej w uruchomianych od jesieni 1941 roku ośrodkach zagłady, znajdujących się na ziemiach polskich włączonych do Rzeszy oraz na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Szok i poruszenie wywołała zwłaszcza tzw. "wielka akcja" w getcie warszawskim latem 1942 roku, kiedy w ciągu zaledwie dwóch miesięcy wywieziono i zgładzono w Treblince blisko 300 tysięcy osób. Wówczas, pod koniec września 1942 roku. utworzono Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom przekształcony i rozbudowany kilka miesięcy później (w grudniu) w Radę Pomocy Żydom.

"Żegota" organizowała pomoc dla ukrywających się Żydów, dostarczała fałszywe dokumenty, wyszukiwała kryjówki, rozprowadzała pieniądze i żywność, starała się zapewnić opiekę lekarską. Główne struktury "Żegoty" działały w Warszawie, oddziały okręgowe powstały też w Krakowie i Lwowie.

Pierwszym przewodniczącym został Julian Grobelny z Polskiej Partii Socjalistycznej, jego zastępcami Tadeusz Rek ze Stronnictwa Ludowego i Leon Feiner z Bundu. W strukturach Rady pracowali między innymi: Irena Sendlerowa, Zofia Kossak – Szczucka i Władysław Bartoszewski. "Żegota" prowadziła działalność do stycznia 1945 roku.