Wielka Muzyka Wielkiej Synagogi
image
image
image
image
16 maja 1943 roku na osobiste polecenie Heinricha Himmlera wysadzono w powietrze Wielką Synagogę przy ulicy Tłomackie. Dziś, choć nieobecna, jest symbolem utraconej i nieodbudowanej części tożsamości Warszawy i Polski. Podczas koncertu w Muzeum POLIN przypomnimy muzykę, jaka przez lata rozbrzmiewała w tej najbardziej okazałej synagodze w Polsce.
- 16 maja (poniedziałek), godz. 19.00, BRAK MIEJSC
Wielką Synagogę na Tłomackiem otwarto w 1878 roku. Miała ponad 2000 miejsc siedzących. Śpiewał w niej wybitny chór, zatrudnieni byli światowej sławy kantorzy. Na ich występy przybywali tu zarówno wierzący, jak i niewierzący, Żydzi i Polacy – m.in. Ignacy Paderewski, premier Felicjan Sławoj-Składkowski, Emil Młynarski. 16 maja 1943 roku Wielka Synagoga przestała istnieć. W raporcie do swoich mocodawców Jürgen Stroop, odpowiedzialny za likwidację warszawskiego getta, pisał:
"Getto warszawskie skończyło swój żywot. Bo tak chciał Adolf Hitler i Heinrich Himmler".
Podczas koncertu w Muzeum POLIN usłyszymy utwory wybitnych kantorów i kompozytorów owego czasu: Arno Nadela, Louisa Lewandowskiego, Jakuba Leopolda Weissa oraz ostatniego dyrygenta ponad 100-osobowego chóru chłopięco-męskiego Wielkiej Synagogi: Dawida Ajzensztadta. Muzyka ta zabrzmi w znakomitym wykonaniu kantora Isidoro Abramowicza, ośmioosobowego chóru Synagogi Pestalozzistrasse w Berlinie oraz organisty i badacza żydowskiej muzyki organowej Jakuba Stefka.
Wykonawcy:
- Isidoro Abramowicz – kantor
- Jakub Stefek – organy
- Chór Synagogi Pestalozzistrasse w Berlinie
Program koncertu:
Arno Nadel (1878-1943)
- Jehi Scholom
- W’schomru
- Wajchulu
- Psalm 93 Haschem Malach
Jakub Leopold Weiss (1825-1889)
- Psalm 114 Bezes Jisroel Mimizrajim
- Adon Olom
- Psalm 137 Super Flumina Babilonis
Louis Lewandowski (1821-1894)
- Mah Towu
- Torass Haschem Temimo
- Hallelujoh
- Uwnucho Jomar
Dawid Ajzensztadt (1890-1942)
- Shom‘oh vatismach Tziyon
- L‘cho Dodi
Organizatorem koncertu jest Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Współorganizatorami koncertu są Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma.
Partnerem koncertu jest Jankilevitsch Foundation.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: Kultura – Interwencje. Edycja 2022.
Isidoro Abramowicz – urodzony w Buenos Aires i wychowany w tradycji muzyki żydowskiej Salomona Sulzera i Louisa Lewandowskiego, studiował muzykę na Narodowym Uniwersytecie Buenos Aires, specjalizując się w fortepianie i dydaktyce. Jego równoległe studia w zakresie dyrygentury chóralnej i śpiewu zawiodły go do Niemiec, gdzie studiował i występował przed podjęciem studiów kantorskich i magisterskich w Abraham Geiger College i na Uniwersytecie w Poczdamie. Jego pierwszy angaż w roli kantora to Wielka Synagoga w Sztokholmie. W 2017 roku kantor Abramowicz przejął kierownictwo szkolenia kantorskiego w Abraham Geiger College. W 2019 roku został zatrudniony przez Gminę Wyznaniową Żydowską w Berlinie jako główny chazzan (kantor) synagogi przy Pestalozzistrasse. Jego głównym zadaniem jest wykonywanie i ochrona muzycznej spuścizny Louisa Lewandowskiego.
Jakub Stefek – ukończył studia na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie organów prof. Andrzeja Chorosińskiego. W ramach programu Erasmus studiował na Kunstuniversitaet w Graz. Od tego czasu prowadzi działalność koncertową oraz festiwal "Dni Muzyki Żydowskiej" w rodzinnym Szczecinie. Pracował m.in. w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i Filharmonii im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie. Od 2020 roku współpracuje z Gminą Żydowską w Berlinie jako organista. W 2021 roku obronił pracę doktorską na temat żydowskiej muzyki na organy solo, która jest pierwszą pozycją na ten temat w polskiej literaturze. Jest adiunktem w Akademii Sztuki w Szczecinie. Ponadto jest doktorantem w Katedrze Badań nad Gospodarką Cyfrową w Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach.
Chór Synagogi Pestalozzistrasse – mieszany zespół wokalny w synagodze liberalnej Gminy Żydowskiej w Berlinie, w której Służba Boża przebiega zgodnie z Minhag Hamakom – lokalną tradycją ukształtowaną przez dziesięciolecia przez modlących się w tej synagodze. Oznacza to w szczególności, że prawie wszystkie modlitwy są śpiewane, a kantorowi towarzyszy chór i organy. Wykonywane melodie i opracowania modlitw zostały skomponowane głównie przez Louisa Lewandowskiego. Poza liturgią zespół bierze udział w koncertach muzyki synagogalnej w całej Europie oraz dokonuje pionierskich nagrań tych utworów dla rozgłośni radiowych, telewizji, wytwórni płytowych, a także ośrodków badawczych.
