Twarz getta. Zdjęcia żydowskich fotografów z getta Litzmannstadt, 1940–1944

Wystawa "Twarz getta. Zdjęcia żydowskich fotografów z getta Litzmannstadt, 1940–1944" udostępniona w Muzuem POLIN w okresie od stycznia do marca 2015, prezentuje fotografie wykonane w getcie w Łodzi (w 1940 r. Niemcy zmienili nazwę miasta na Litzmannstadt). W utworzonym w lutym 1940 r. getcie zamknięto 160 tysięcy Żydów.

Było to największe getto na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy, drugie po warszawskim pod względem liczebności. Przetrwało najdłużej ze wszystkich gett, aż do końca sierpnia 1944 roku, kiedy ok. 68 tysięcy pozostałych przy życiu więźniów wywieziono do Auschwitz-Birkenau i w większości tam zamordowano. Więźniowie getta łódzkiego stanowią jedną z najliczniejszych grup ofiar tego ośrodka Zagłady.

Zdjęcia prezentowane na wystawie Twarz getta mają unikatowy charakter. Większość fotografii powstałych na terenie nazistowskich gett w Europie Środkowo-Wschodniej wykonali hitlerowcy. Często ukazywały one tradycyjnych, ortodoksyjnych Żydów z Europy Wschodniej – motyw wielokrotnie wykorzystywany w antysemickiej propagandzie nazistowskiej.

Tymczasem przeważająca część zdjęć z łódzkiego getta została zrobiona przez żydowskich fotografów, m.in. Mendela Grossmana i Henryka Rossa. Działali oni z oficjalnego polecenia Przełożonego Starszeństwa Żydów Mordechaja Chaima Rumkowskiego, który chciał przekonać nazistów o pożytkach płynących z istnienia łódzkiego getta. Dlatego głównym zadaniem żydowskich fotografów miało być dokumentowanie ekonomicznego potencjału getta.

Często wychodzili oni jednak poza narzucone im ramy i w swoich pracach ukazywali świat getta w całej jego złożoności. Ryzykując życiem fotografowali egzekucje, przypadki śmierci głodowej na ulicach, akcje deportacyjne. Utrwalali też sceny z wydarzeń artystycznych oraz migawkowe ujęcia roześmianych ludzi, ukazując krótkie chwile radości. Zdjęcia te przedstawiają godną podziwu wolę zachowania człowieczeństwa w rzeczywistości, w której pogardzano ludźmi.

Wystawa została przygotowana przez Fundację "Topografia Terroru" z Berlina we współpracy z Archiwum Państwowym w Łodzi, z którego zbiorów pochodzą fotografie. Ekspozycję prezentowano m.in. w Berlinie i w Kolonii, jak również w siedzibie ONZ w Nowym Jorku. W Polsce po raz pierwszy zostanie pokazana w Muzeum POLIN.