Obecność / Brak / Ślady. Współcześni artyści o żydowskiej Warszawie – pokaz w ramach MFF Żydowskie Motywy

"Obecność / Brak / Ślady. Współcześni artyści o żydowskiej Warszawie" to przegląd prac video zrealizowanych podczas rezydencji artystycznych w Muzeum POLIN. Artyści pochodzący m.in. z Polski, Izraela, Czech, Holandii, Argentyny, Stanów Zjednoczonych, Niemiec, zaprezentowali różnorodne podejścia do problematyki dziedzictwa żydowskiego i wielokulturowości Warszawy, tworząc wielogłosowy komentarz do jej historii i współczesności. 

• 26 maja (piątek), godz. 14.00-20.00, wstęp wolny, miejsce: Kino Muranów

Jaka jest żydowska tożsamość? Jaka jest tożsamość Warszawy jako ośrodka żydowskiego życia? Jaki jej obraz wyłania się z pamięci zbiorowej, indywidualnej, dzisiejszych doświadczeń? Kto jest „tutejszy”? To kilka pytań podjętych przez artystów-rezydentów Muzeum POLIN.

W przypadku żydowskiej Warszawy tytułowe kategorie "obecność”, "brak" i "ślady" przenikają się i pozostają w stałym napięciu. Poszukując śladów, artyści odczytują zarówno realne, jak i symboliczne konteksty aktualnej żydowskiej codzienności; mówiąc o nieobecności – wskazują na ukrytą obecność, odsłaniają fizyczne i symboliczne ślady przeszłości, raz głośno komentują, raz milkną. Podejmując temat materialnego i niematerialnego dziedzictwa, odwołują się zarówno do kanonu kultury żydowskiej, jak i klisz czy stereotypów, które wokół niej narosły. Pochylając się nad mikrohistorią, uruchamiają uniwersalne pytania, wykraczające daleko poza lokalny kontekst.

Wszystkie prace powstały we współpracy z Muzeum POLIN, większość przy udziale lokalnej społeczności żydowskiej, muranowskiej, (około)warszawskiej. Większość filmów prezentowana była na wystawie "Obecność / Brak / Ślady" w 2016 roku w Muzeum POLIN.

Podczas przeglądu zaprezentowane zostaną następujące filmy: 

Cz. I, godz. 14.00

• Eliane Esther Bots, Nie możemy pochodzić z niczego
  Artystka i reżyserka przeprowadziła wiele rozmów z  mieszkańcami Warszawy, którzy poprzez rodzinne narracje przybliżali jej żydowską historię miasta. W krótkometrażowym filmie Holenderka przywołuje siedem opowieści, dla których punktem wyjścia są osobiste przedmioty, znaczące obiekty, którym bohaterowie jej filmu nadają znaczenie sentymentalne.
   
• Florencia Levy, Przetłumaczone, powtórzone, odnalezione
  Artystka przeprowadziła szereg wywiadów wśród członków społeczności żydowskiej w rodzinnym Buenos Aires. Rozmawiała z polskimi emigrantami, ich dziećmi i wnukami. Tak zebrany materiał – świadectwa trzech pokoleń polskich Żydów – przywiozła następnie do Warszawy, gdzie podjęła się ich aktualizacji we współczesnym krajobrazie stolicy. 
   
• Itay Ziv, Powrót do mamy
  Ziv nakręcił film opowiadający o wysiłkach podejmowanych przez Żydów (w tym przypadku  z Izraela) w celu uzyskania polskiego paszportu. Artysta poprzez swą realizację szukał stycznych między indywidualnym określaniem własnej przynależności, a urzędowymi procedurami poświadczania obywatelstwa i poszukiwaniami genealogii.

Cz. II, godz. 15.15

• Tamara Moyzes i Shlomi Yaffe, Polskie burki 
  Burekas/burki to rodzaj wyrazistych komedii o atrybutach melodramatu, niegdyś popularnych w kinie izraelskim, które skupiały się na przedstawianiu relacji między Żydami Mizrahi i aszkenazyjskimi. Przywołując charakterystyczne dla burekas wpływy literatury i teatru jidysz, artyści stworzyli trzy etiudy filmowe, oparte na życiorysach istotnych dla współczesnego Izraela postaci.
   
• Lukas Ligeti, To, co pozostało… to, co powróci…
  Muzyk podczas pobytu w Warszawie kolekcjonował pieśni i melodie żydowskie. Zebrana kolekcja posłużyła kompozytorowi do stworzenia nietypowej partytury, którą podczas finałowego performansu wykonali zaproszeni do projektu muzycy-improwizatorzy. W trakcie występu byli „dyrygowani” przez Ligetiego za pomocą bezprzewodowych słuchawek. Słyszeli w nich strzępki zebranych żydowskich melodii, tak, jakby były fragmentami ich własnej pamięci.

Cz. III, godz. 16.40

• Assaf Gruber, Story of a Scared State
  Artysta we współpracy z Kubą Mikurdą zrealizował performans na terenie firmy GD Poland w Wólce Kosowskiej pod Warszawą, słynącej z wielkich hurtowni azjatyckich towarów. Performans odnosi się do wątków historycznych, emigracyjnych, przywołuje stereotypy na temat przenikających się kultur. Akcja toczy się tu i teraz, tło malują aktualne wydarzenia polityczne, a ich wpływ na życie jednostki oraz funkcjonowanie instytucji kultury jest znaczący.
   
• Maya Schweizer, Faktury niepamięci
  Tematem pracy artystki są formy upamiętniania, a zatem reprezentacja i struktury żydowskiej obecności i nieobecności w Warszawie. Artystka poddaje analizie miejsca pamięci usytuowane w obszarze dawnego getta, ze szczególną uwagą przyglądając się Murowi-Pomnikowi Umschlagplatz. Powstały eksperymentalny obraz filmowy stanowi typowe dla artystki połączenie skrupulatnej pracy badawczej z warstwą emocjonalną.
   
• Noa Shadur i Konrad Smoleński, Field Survey
  W filmie, zrealizowanym przez duet artystyczny w niecodziennych, niedostępnych na co dzień przestrzeniach Warszawy, artyści stworzyli choreografię, dla której referencją były archiwalne i zrekonstruowane zdjęcia z miejsc zbrodni. Celem twórców nie było odniesienie się do konkretnych historii zbrodni bądź oporu, ale stworzenie wizualno-dźwiękowego komentarza do gestów przemocy.

Cz. IV, godz. 18.45

• Rozmowa podsumowująca: spotkanie z Ewą Chomicką – współkuratorką programu rezydencji artystycznych w Muzeum POLIN, Joanną Ostrowską – kulturoznawczynią, krytyczką filmową oraz Anną Konik – artystką wizualną.