Muzeum na kółkach zakończyło swój drugi sezon podróżowania po Polsce!

Muzeum na kółkach to edukacyjna wystawy mobilna, która w telegraficznym skrócie opowiada o tysiącu lat historii polskich Żydów. Projekt przyjeżdża do miast, w których Żydzi przed wojną stanowili kilka a nawet kilkanaście procent mieszkańców. Nasze podróżujące Muzeum jest przede wszystkim podziękowaniem dla lokalnych organizacji i indywidualnych osób, które poświęcają swój czas i środki na opiekę nad śladami żydowskiej obecności w mieście. To właśnie z nimi przygotowujemy program wydarzeń towarzyszących wystawie: warsztaty, gry miejskie, spacery, wykłady, dyskusje, koncerty, spotkania ze świadkami historii, sprzątanie kirkutu, spotkania z przedstawicielami Gminy Żydowskiej, lekcje muzealne, wystawy plenerowe, konkursy fotograficzne, happeningi, pokazy filmowe, rajdy rowerowe i in.

W tym roku Muzeum na kółkach było w 18 miastach wyłonionych w konkursie (Pleszew, Bytów, Mirosławiec, Szamotuły, Koźminek, Krotoszyn, Kępno, Namysłów, Ziębice, Żarki, Czeladź, Łazy, Pińczów, Wodzisław Śląski, Cieszyn, Kłodzko, Kamienna Góra, Żary) i 4 miastach festiwalowych (Poznań, Wrocław, Kielce, Kostrzyn nad Odrą-Przystanek Woodstock).

W ciągu trzech miesięcy trasy (maj-sierpień) w działaniach wokół Muzeum na kółkach wzięło udział ponad 25 tysięcy osób.

Pleszew (woj. wielkopolskie)
Koordynatorzy lokalni: Elżbieta Mielcarek i Adam Staszak

Dzięki naszym koordynatorom lokalnym wydarzenia towarzyszące wystawie zostały zaadresowane do wszystkich grup wiekowych. Szczególnie cieszy nas duże zainteresowanie i zaangażowanie seniorów. Jednym z działań lokalnych była gra miejska, do której materiały zostaną umieszczone w Internecie. Koordynatorzy lokalni mają nadzieję, że wizyta „Muzeum na kółkach” przyspieszy decyzję o budowie lapidarium, upamiętniającym społeczność żydowską z Pleszewa.

Poznań (woj. wielkopolskie)
Partner lokalny: Fundacja Familijny Poznań

Muzeum na kółkach była częścią festiwalu „Rusałka Niepamięci”. Jezioro Rusałka nie jest jeziorem naturalnym. Do jej powstania przyczynili się Żydzi osadzeni w niemieckich obozach pracy: „Historia jeziora jest tragiczna, zbiornik został wybudowany przez pracowników żydowskich i oddany do użytku w 1943 roku. Miał spełniać funkcję rekreacyjną dla bogatszych Niemców mieszkających na Sołaczu” – mówi Marcin Mikołajczak z Fundacji Familijny Poznań.

Bytów (woj. pomorskie)
Koordynator lokalny: Jaromir Szroeder

„Zainteresowanie wystawą jest ogromne, bardziej ze strony młodzieży, która często w ogóle nie zna tej części naszej historii. Ze strony osób starszych pierwszego dnia był lekki dystans i takie bardziej obserwowanie naszych działań, ale później pojawiały się nawet całe rodziny” - powiedziała Aneta Kulińska z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, która brała udział w projekcie jako edukatorka. Wizytę Muzeum na kółkach dopełnił świetny happening muzyczny Mikołaja Trzaski.

Mirosławiec (woj. pomorskie)
Koordynatorka lokalna: Anna Dzida

Dzięki zaangażowaniu naszej koordynatorki lokalnej i wsparciu finansowym Muzeum na kółkach przy kirkucie w Mirosławcu stanęły dwie tablice upamiętniające społeczność żydowską i najważniejsze miejsca z nią związane. W ramach działań lokalnych cmentarz żydowski został posprzątany z butelek i śmieci przez lokalny zastęp harcerski.

Szamotuły (woj. wielkopolskie)
Koordynatorzy lokalni: Monika Romanowska-Pietrzak i Michał Kruszona

Monika Romanowska-Pietrzak nawiązała współpracę z nauczycielami z miejscowych szkół, w wyniku której „Muzeum na kółkach” w Szamotułach odwiedziło ponad 1700 dzieci i młodzieży. Po naszym wyjeździe w lokalnej prasie pojawił się artykuł „Muzeum na kółkach, które zmieniło Szamotuły”, a władza lokalna zobowiązała się do postawienia tablicy upamiętniającej miejsce, w którym stała synagoga.

Koźminek (woj. wielkopolskie)
Koordynatorzy lokalni: Justyna Miklas i Donata Paruszewska

Na projekcję filmu „Koźminek – historia nieznana. Żydzi”, nakręconego przez Donatę i Andrzeja Paruszewskich przyszło ponad sto osób. Wszystkim kinom życzymy takiej publiczności. To filmowa opowieść o życiu społeczności żydowskiej, zamieszkującej w Koźminku. Na potrzeby realizacji tego projektu, twórcom udało się nawiązać kontakt z Żydami, którzy przeżyli koźmineckie getto.

Premiera filmu odbyła się w czasie wizyty Muzeum na kółkach i była jednym z działań towarzyszących wystawie.

Krotoszyn (woj. wielkopolskie)
Koordynator lokalny: Paweł Bajerlein

Dla Stowarzyszenia Krotochwile, naszego partnera lokalnego, wizyta Muzeum na kółkach była kontynuacją działań upamiętniających społeczność żydowską Krotoszyna. Informacje, które znalazły się na naszej interaktywnej mapie miasta, zostały znalezione przez Pawła Bajerleina podczas kwerendy w poznańskim archiwum i nie były wcześnie znane krotoszyńskiej publiczności.

Kępno (woj. wielkopolskie)
Koordynatorka lokalna: Agata Józefowicz

Kępno jest w pierwszej trójce miejscowości, które w zgłoszeniu zaproponowało najwięcej działań lokalnych, aktywizujących lokalną społeczność. Dzięki naszej koordynatorce przedstawiciele każdej grupy wiekowej mogli znaleźć w programie coś interesującego dla siebie. Mamy nadzieję, że nasza wizyta stanie się bodźcem do rozpoczęcia prac remontowych w pięknej synagodze w Kępnie.

Namysłów (woj. opolskie)
Koordynatorzy lokalni: Jadwiga Kawecka i Sebastian Jędras

Osoby zaangażowane w przygotowanie przyjazdu Muzeum na kółkach podkreślały, że dzięki wystawie zwiększy się świadomość  lokalnego dziedzictwa żydowskiego i więcej osób zacznie odwiedzać pobliskie cmentarze żydowskie, takie jak cmentarz w Miejscu. Pojawił się również pomysł skatalogowania i przetłumaczenia inskrypcji z macew z okolicznych kirkutów.

Wrocław (woj. dolnośląskie)
Partner lokalny: Gmina Wyznaniowa Żydowska we Wrocławiu

Muzeum na kółkach było częścią XVII Festiwalu Kultury Żydowskiej SIMCHA

Ziębice (woj. dolnośląskie)
Koordynatorzy lokalni: Magdalena i Rafał Śledź

W ramach działań lokalnych towarzyszących wizycie Muzeum na kółkach została zorganizowana prezentacja dla słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku pt. „Koledzy ze szkoły, znajomi z sąsiedztwa”. Seniorzy bardzo chętnie dzielili się wspomnieniami, dodawali swoje historie do tych czytanych, rozmawiali z organizatorami na temat Żydów, którzy kiedyś mieszkali w Ziębicach. Koordynatorzy lokalni byli zadowoleni, że uczniowie z miejscowych szkół mieli szansę zetknąć się z Muzeum na kółkach. Niektórzy z gimnazjalistów po wizycie w pawilonie wyrażali zainteresowanie zrobieniem wspólnego projektu na temat cmentarza żydowskiego.

Żarki (woj. śląskie)
Koordynatorki lokalne: Magdalena Brzegowska i Katarzyna Kulińska

Żarki bardzo umiejętnie korzystają ze swojej żydowskiej historii i ją promują. Na stronie internetowej urzędu miasta jest zakładka poświęcona społeczności żydowskiej i zabytkom. W mieście znajduje się również wyremontowana synagoga, która stała się inspiracją w warsztatach plastycznych dla dzieci, zorganizowanych w czasie wizyty Muzeum na kółkach.

Czeladź (woj. śląskie)
Koordynatorki lokalne: Stefania Lazar i Beata Krzemińska

Z okazji przyjazdu Muzeum na kółkach na rynku miasta został zorganizowany festiwal kultury żydowskiej z tradycyjną muzyką, pokazami tańca i kuchnią. Na festiwal przyszło ponad pięćset osób z Czeladzi i pobliskich miejscowości.

Łazy (woj. śląskie)
Koordynatorka lokalna: Beata Kuc

Beata Kuc przeprowadza i rejestruje wywiady z mieszkańcami Łaz, którzy pamiętają przedwojenne miasto i jego mieszkańców. Dużą część opowieści zajmują wspomnienia o Żydach. W czasie wizyty „Muzeum na kółkach” zostały zaprezentowana niektóre z nagrań. Od nowego roku szkolnego nagrania zostaną pokazane w miejscowych szkołach. Zostaną też zorganizowane spotkania uczniów ze świadkami historii.

Pińczów (woj. świętokrzyskie)
Koordynatorka lokalna: Renata Urban

W Pińczowie nasza koordynatorka lokalna, z wykształcenia judaistka, przygotowała i przeprowadziła m.in. świetny spacer śladami pińczowskich Żydów. Uczestnicy mieli okazję wejść do synagogi i zobaczyć zdobienia na jej ścianach, których reprodukcje można zobaczyć na wystawie stałej w Muzeum Polin w galerii Paradisus Iudaeorum.

Kielce (woj. świętokrzyskie)"
Partner lokalny: Fundacja im. Jana Karskiego

Muzeum na kółkach było częścią obchodów 69-rocznicy pogromu kieleckiego.

Wodzisław Śląski (woj. śląskie)
Koordynatorzy lokalni: Justyna Orszulak i Grzegorz Meisel

W Wodzisławiu Śląskim zostały zorganizowane m.in. warsztaty kulinarne, na których uczestnicy mogli zobaczyć, jak przygotowuje się bliskowschodnie potrawy, między innymi humus i falafel. Wspólna degustacja była okazją do rozmowy i planowaniem dalszej współpracy.

Cieszyn (woj. śląskie)
Koordynatorka lokalna: Dorota Herok

W działania promocyjne i organizacje przyjazdu Muzeum na kółkach włączyły się wszystkie ważniejsze instytucje kultury w Cieszynie, między innymi Dom Narodowy, Zamek Cieszyn, Książnica Cieszyńska, Klub Muzyczny Anielski Młyn, Kawiarnia Avion i Cieszyński Ośrodek Kultury.

Kłodzko (woj. dolnośląskie)
Koordynatorzy lokalni: Klaudia Lutosławska-Nowak i Mietek Kowalcze

W Kłodzku koordynatorzy lokalni położyli nacisk na historię lokalną i na historię Żydów związanych z miastem. Najlepszą ilustracją tej idei była zorganizowana wystawa o pisarce Idzie Fink i włączenie  w działania lokalne Ignacego Einhorna, miejscowego lekarza i byłego przewodniczącego Gminy Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu.

Kamienna Góra (woj. dolnośląskie)
Koordynatorka lokalna: Anna Przerwa

W Kamiennej Górze w ciągu trzech dni wizyty wystawy zostało zorganizowane aż sześć spacerów śladami kamiennogórskich przedsiębiorców żydowskiego pochodzenia: Rinkla, Grunfelda i Hamburgera, którzy przed II wojną światową mieli prężnie działające zakłady tkackie, zatrudniające tysiące ludzi i eksportujące swoje towary do wielu miejsc w Europie.

Żary (woj. lubuskie)
Koordynator lokalny: Jacek Jakubiak

Najmocniejszym punktem wizyty w Żarach była konferencja naukowa poświęcona żydowskim Żarom i Żydom z terenów dzisiejszego województwa lubuskiego. W Żarach do dzisiaj działa Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów.

Kostrzyn nad Odrą / Przystanek Woodstock (woj. lubuskie)
Partner lokalny: Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy

Muzeum na kółkach było gościem Przystanku Woodstock w ramach Akademii Sztuk Przepięknych. Naszą wystawę odwiedziło kilka tysięcy osób. Bardzo nas cieszy, że wielu z odwiedzających znało naszą wystawę i miało z nią kontakt w swoim mieście lub w jego okolicy.

Więcej informacji o Muzeum na kółkach (w tym szczegóły tegorocznej trasy) znajdziesz na stronie: www.polin.pl/pl/muzeumnakolkach oraz na profilu Muzeum na kółkach na Facebooku.

Wsparcie udzielone z funduszy norweskich i EOG przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię

www.eeagrants.org, www.norwaygrants.org 
Więcej o projekcie „Żydowskie dziedzictwo kulturowe”