95. urodziny Mariana Turskiego, przewodniczącego Rady Muzeum
Marian Turski to bez wątpienia człowiek-instytucja. Osoba, która całe życie związała z historią, dzieląc się z innymi wiedzą i refleksją. Owocem tej pasji jest trwająca od kulkudziesięciu lat praca jako redaktora i kierownika działu historycznego tygodnika "Polityka". Zaś materialnym dowodem – Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, którego Marian Turski jest współtwórcą, niestrudzonym ambasadorem, i w którym od marca 2009 r. przewodniczy Radzie Muzeum.
27 stycznia 2020 roku Marian Turski, historyk, dziennikarz i działacz społeczny, były więzień obozu Auschwitz-Birkenau i KL Buchenwald, wygłosił pamiętne przemówienie podczas obchodów 75. rocznicy wyzwolenia Auschwitz. Apelował w nim przede wszystkim do młodych ludzi, by nie pozostawali obojętni na szeroko pojęte zło, które nas otacza.
Zaangażowanie Mariana Turskiego w działania na rzecz zachowania pamięci o Zagładzie, która była udziałem jego i jego najbliższych, to m.in. jego aktywność w zarządzie Głównego Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej, funkcja wiceprezydenta Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego, członka Międzynarodowej Rady Oświęcimskie, Rady Miejsca Pamięci Wannsee – Konferenz i wiceprzewodniczącego Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny.
"(…) tak wiele lat wspaniałego oddania działalności publicznej na rzecz ofiar i ocalałych z Zagłady jest prawdziwym odzwierciedleniem cudu przetrwania i dzisiejszego odrodzenia polskich Żydów. Pańska zdolność do zachowania młodości, witalności i poczucia humoru jest źródłem inspiracji dla nas wszystkich – czytamy w okolicznościowym liście, który skierował do Mariana Turskiego prezydent Reuven Rivlin w imieniu Państwa Izrael. Prezydent Stanów Zjednoczonych Barack Obama podkreślał w liście do jubilata: Całym swoim życiem daje nam Pan świadectwo determinacji i odwagi, jaką człowiek może z siebie wykrzesać dzięki hartowi ducha. Jestem ogromnie wdzięczny, że miałem szansę poznać Pana w trakcie wizyty w maju 2011 r."
11 czerwca 2021 roku Marian Turski został przewodniczącym Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego. Jest następcą Romana Kenta, który zmarł 21 maja w Nowym Jorku w wieku 92 lat.
- Są dziś nienawistne wydarzenia, nie tylko w Europie, które przypominają nam tamte czasy – ostrzega nowy przewodniczący MKO. - Właśnie z tego powodu my, ocaleni z Auschwitz i Międzynarodowy Komitet Oświęcimski, musimy być nadal bardzo wyraźnie słyszani na świecie.
Jesteśmy dumni, że mamy możliwość pracy z Panem, Panie Marianie. Pana niespożyta energia wielokrotnie nie pozwalała nam zarzucić przedsięwzięć żmudnych, czy nie idących zgodnie z planem – wstyd byłoby się poddać mając Pana obok jako wzór.
Dziękujemy za to wszystko i życzymy radości i satysfakcji z każdego mijającego dnia.
Zespół Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Marian Turski urodził się w 1926 roku w Druskiennikach jako Mosze Turbowicz. Miał czternaście lat, kiedy trafił do łódzkiego getta, gdzie działał w podziemnej organizacji Lewica Związkowa. Jednym z ostatnich transportów w 1944 roku został wywieziony do obozu Auschwitz-Birkenau. Tam Niemcy zamordowali jego ojca i brata.
W 1945 roku przeżył dwa marsze śmierci: w styczniu – z Auschwitz do Buchenwaldu, w kwietniu – z Buchenwaldu do Theresienstadt, gdzie 8 maja w stanie bliskim agonii doczekał wyzwolenia przez Armię Czerwoną.
Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał na Dolnym Śląsku, w 1949 roku przeniósł się do Warszawy. Jest historykiem i dziennikarzem. Od 1958 roku kieruje działem historycznym tygodnika "Polityka". Napisał, opracował i zredagował kilkanaście książek, między innymi "Lumumba i jego kraj" (Warszawa 1962), "Operacja "Terminal"" (Warszawa 1965), "Byli wówczas dziećmi" (Warszawa 1975), "Ruch Pokoju. Ludzie, fakty" (Warszawa 1975), "Losy żydowskie. Świadectwo żywych" (tom I – Warszawa 1996, tom II – Warszawa 1999, tom III – Warszawa 2006), "Polish Witnesses to the Shoah" (Londyn 2010), "Sztuka w miejscach śmierci. Europejskie pomniki ofiar hitleryzmu" (wraz z Haliną Taborską, Kraków–Budapeszt–Syrakuzy 2019), "Co ofiary wiedziały o swoim losie" (Kraków 2020).
Otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta stołecznego Warszawy, między innymi za wieloletni wysiłek prowadzący do powstania na Muranowie Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Od początku pełni także funkcję przewodniczącego Rady Muzeum. Zasiada we władzach: Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej, Rady Domu Konferencji w Wannsee – Miejsca Pamięci i Edukacji Historycznej w Berlinie. Przez wiele lat pełnił funkcję wiceprezydenta Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego, a 11 czerwca został wybrany Prezydentem.
Otrzymał wysokie odznaczenia Polski, Francji, Niemiec, Finlandii, Luksemburga, Austrii.
