Kongres "Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe: praktyki, perspektywy, wyzwania"

• 10.00-10.20 – rozpoczęcie kongresu "Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe: praktyki, perspektywy, wyzwania",
• 10.20-11.00 – wykład wprowadzający "Czy jesteśmy odpowiedzialni za przeszłość? O uczeniu jak się uczyć z historii", prof. dr hab. Dariusz Stola (ISP PAN)
  
  Wykład przedstawi momenty w historii Polski, w których polityka wobec Żydów i innych mniejszości kształtowała charakter polskiej państwowości. Okazało się, że polityka ta ma znaczenie dla wszystkich obywateli, w tym dla przyszłych pokoleń. W tym kontekście istotny jest związek między naszymi działaniami a przyszłością i kształtem instytucji reprezentujących przeszłość.

• "Bycie Żydem w społeczeństwie wielokulturowym: od szczególnej do uniwersalnej świadomości mniejszości", Cora Alexa-Døving (HL-Senteret)
  
  Jak konstruowana jest żydowska tożsamość w stosunku do muzułmanów, największej mniejszości w Norwegii? Prezentacja będzie skupiać się na publicznych manifestacjach żydowskiej tożsamości, w przypadku których możliwe jest obrazowanie analogii do społeczności muzułmańskiej. Według badaczki, sposób, w jaki tożsamość jest dziś wyrażana, wiąże się ze zmianami w głównym sposobie rozumienia i dyskutowania antysemityzmu w norweskiej sferze publicznej.


• "Narracje o Żydach wśród muzułmanów w Norwegii", Vibeke Moe (HL-Senteret)
  
  Opierając się na danych z jakościowych wywiadów, Vibeke Moe bada narracje o Żydach wśród muzułmanów w Norwegii. Skupia się na narracjach dziedziczonych kulturowo, a także osobistych doświadczeniach rozmówców. Narracje wyznaczają przesuwające się granice społeczności i ramy identyfikacji, które wykraczają poza dychotomiczne pojęcia "muzułmanie kontra Żydzi".


• "Dokąd idziemy? Skąd przychodzimy? Migranci i uchodźcy w Polsce", Agnieszka Kosowicz (Polskie Forum Migracyjne)
  
  Tekst podsumowuje praktyczne doświadczenia we wspieraniu integracji migrantów i uchodźców w Polsce. Przyjmowanie innych to umiejętność, której należy się uczyć i pielęgnować. Bycie nowicjuszem wymaga odwagi i otwartości na zmiany. Nowa rzeczywistość, w której migracja jest wspólnym elementem życia, wzywa nas do przemyślenia naszej tożsamości i koncepcji tego, czym jest wspólnota. Ucząc się z przeszłości, powinniśmy ponownie przeanalizować, w jaki sposób wspieramy się nawzajem jako ludzie, co daje nam poczucie bezpieczeństwa i jak radzić sobie z naszymi lękami.

• 12.30-12.45 – przerwa kawowa

• "O historii jako antydyskryminacyjnym i obywatelskim narzędziu edukacyjnym (dla policji, straży granicznej i więziennej)", Julia Chimiak, Mariusz Jastrząb (Muzeum POLIN),


• "Trendy filmowe i jak można je wykorzystać jako narzędzia edukacyjne dla młodzieży", Dorota Siarkowska, Hanna Kłoszewska (Muzeum POLIN),


• "Herstoria też jest historią", Katarzyna Jakubowicz, Katarzyna Jankowska (Muzeum POLIN),


• "Cyfrowy networking: metody upowszechniania, promocji i sieciowania zasobów internetowych w POLIN", Klara Jackl (Muzeum POLIN),


• "Remembering by Listening (wydarzenia muzyczne i upamiętnienie)", Kajetan Prochyra (Muzeum POLIN)


• "Historia = ziewanie? Jak zainteresować młodych ludzi historią – studium przypadku kampanii Żonkile", Zofia Bojańczyk (Muzeum POLIN),


• "Projekty dedykowane osobom z niepełnosprawnościami", Wioletta Jóźwiak (Muzeum POLIN),


• "Spotkania polsko-ukraińskie: programy dla mniejszości", Marianna Shpak (Muzeum POLIN)


• "Nagroda POLIN", Radosław Wójcik (Muzeum POLIN).

• 14.15-15.00 – przerwa obiadowa

• "Sporne historie", Bojana Dujkovic-Blagojevic (European Wergeland Center)
  
  Prezentacja poświęcona upamiętnianiu i pamięci. Rozpocznie się od tematu ewolucji narracji dotyczących zamachu w Sarajewie w odniesieniu do zmieniających się paradygmatów ideologicznych i politycznych. Otworzy to dyskusję o aktach patriotycznych i ich sposobów ich uzasadnienia. Wystąpienie będzie również odnosić się do współczesnych tematów, kwestii tożsamościowych, znaczenia kontekstualizacji historycznej i adekwatności terminologii.


• "Doświadczenia wojenne i ich wpływ na mobilizację społeczności romskiej", Joanna Talewicz (Fundacja "W Stronę Dialogu")
  
  Wystąpienie dotyczyć będzie inicjatyw społeczności romskich w Europie, które tworząc organizacje, koalicje i instytucje, przeciwstawiają się spychaniu historii Romów na margines, walcząc tym samym o godne miejsce wśród ofiar wojen i kryzysów. Aktywność społeczności romskich przyczynia się również do tworzenia nowych narracji i budowania alternatywnego wizerunku społeczności romskich w Polsce i w innych krajach europejskich.

Osoby uczestniczące:

• Kateryna Babkina (pisarka i poetka, Iwano-Frankiwsk, Ukraina),
• Patrycja Dołowy (dyrektorka Jewish Community Center w Warszawie),
• Jagoda Grondecka (dziennikarka, specjalistka od tematyki Bliskiego Wschodu),

UWAGA: W związku z największym od lat atakiem palestyńskiego ruchu Hamas na Izrael i zawieszeniem w jego konsekwencji połączeń lotniczych prof. Avishai Margalit nie będzie w stanie wziąć udziału w debacie "Mniejszości w czasie globalnych kryzysów" 19 października o godz. 17.00.

• 20.00 – uroczysty bankiet dla osób uczestniczących w kongresie

• "Edukacja ponad granicami – wnioski wyciągnięte z programu rozwoju seminariów i szkoleń muzealnych AEJM", Vidar Anne Paulsen (Muzeum Żydowskie w Oslo), Eva Koppen (AEJM*)
  
  W latach 2021-2023 edukatorzy z muzeów żydowskich spotykali się online i stacjonarnie, aby uczyć się od siebie nawzajem i od zewnętrznych ekspertów. W czasie wystąpienia przedstawimy wnioski z realizacji programu w ciągu ostatnich trzech lat i omówimy znaczenie wypracowanego wspólnie dorobku dla przyszłości programu rozwoju programu Museum Education Seminars and Training.
  
  *AEJM – Association of European Jewish Museums

• "Niebanalna tożsamość: program historii mówionej Muzeum POLIN jako projekt partycypacyjny – źródła autentyczności, wartości, jednostka i wspólnota", Józef Markiewicz (Muzeum POLIN)
  
  Działania w zakresie historii mówionej Muzeum POLIN są formą dialogu i współpracy z publicznością, podczas którego negocjowana i rekonstruowana jest tożsamość rozmówców. Nieustannie tworzona jest też tożsamość Muzeum, stającego się "obiektem społecznym", umożliwiającym dyskusję wokół historii i dziedzictwa Żydów polskich. W trakcie wystąpienia zostanie przedstawiona rola historii mówionej w tworzeniu społecznego obrazu muzeum i jego roli oraz zaangażowanie świadków historii w tworzenie kolekcji.

• 11.30-11.45 – przerwa kawowa

• "Obecność, nieobecność i ciężar pamięci dawnego pogranicza", Karolina i Piotr Jakoweńko (Fundacja Brama Cukermana)
  
  Fundacja Brama Cukermana od 2008 roku zajmuje się ochroną historycznego żydowskiego domu modlitwy w Będzinie. Miejsce to stało się inspiracją do podjęcia szerszych działań w obrębie popularyzacji wiedzy na temat historii Żydów z Zagłębia Dąbrowskiego i Górnego Śląska. Pamięć dawnego pogranicza z jednej strony fascynuje mitem wielokulturowości, z drugiej jest tematem tragicznym, pełnym animozji i dziur na mapie historii.


• "Zachowanie pamięci o Żydach na przykładzie działań społeczności Mińska Mazowieckiego", Katarzyna Łaziuk
  
  Wystąpienie na temat starań społeczności Mińska Mazowieckiego o upamiętnienie mińskich Żydów. Podczas prezentacji zostaną przedstawione przykłady wydarzeń upamiętniających Holokaust, a także działania w obszarze zachowania kultury żydowskiej i ich wpływu na globalną perspektywę pamięci.

• 13.15-14.00 – przerwa obiadowa

Dyskusja moderowana z udziałem:

• Doroty Siarkowskiej (Muzeum POLIN),
• Małgorzaty Waszczuk (Muzeum POLIN),
• Anny Czerwińskiej (Muzeum POLIN),
• partnerów norweskich.

• 15.30-15.45 – przerwa kawowa

• "Pomniki 2.0: Nowe formy upamiętnienia, jakich wszystkich potrzebujemy* (*przynajmniej w Polsce)", Zofia Bojańczyk (Muzeum POLIN)
  
  Czas pomników na cokołach i tablic pamiątkowych wmurowanych w ściany budynku się skończył – to pewne. Nowe czasy wymagają nowych, wciągających, czasem szokujących, metod opowiadania o tym, co dla nas ważne i o czym powinniśmy pamiętać. W Polsce coraz częściej przywracana jest pamięć o lokalnej historii, w tym historii żydowskiej. Jak opowiadać o niej i upamiętniać ją w sposób uwzględniający pełen wachlarz ludzkich doświadczeń i perspektyw? I czy w ogóle w obliczu tragedii Zagłady jakakolwiek forma upamiętnienia jest adekwatna na tyle, by wypełnić pustkę?


• "Miejsca i sprawcy: łącząc narodowe z międzynarodowym", Anette Storeide (Centrum Falstad)
  
  Skupiając się zbytnio na lokalnej dynamice historii związanej tylko z jednym miejscem, ryzykuje się odrzucenie dynamiki tego, jak Holokaust (jako kampania wyniszczenia europejskich Żydów o zasięgu międzynarodowym) angażował wielu różnych sprawców, których funkcje i powiązania często się zmieniały. Istotne i wartościowe spojrzenie na sprawców i ich role może zostać odrzucone lub zignorowane z powodu ich działań na późniejszym etapie wojny. Ostatni dowódca SS strafgefangenenlager Falstad, Karl Denk, jest jednym z takich sprawców, którego postać zostanie przedstawiona w czasie wystąpienia.


• "Mozaika mikrohistorii: Restytucja własności norweskich Żydów po Zagładzie, Elise Barring Berggren (Norwegian University of Science and Technology)
  
  W czasie Zagłady w Norwegii sprawcy skonfiskowali wszystkie domy, mienie i firmy należące do norweskich Żydów. Po zakończeniu wojny ocaleni próbujący odzyskiwać swoje mienie zostali skonfrontowani ze skomplikowaną biurokracją instytucji restytucyjnych. Duży materiał źródłowy pozostawiony po tym procesie daje unikalny wgląd w norwesko-żydowskie życie zaraz po ludobójstwie i w to, jak państwo norweskie traktowało ocalałych. W swoim projekcie doktoranckim autorka analizuje źródła z restytucji mienia każdego członka norweskiej społeczności żydowskiej, dokonując analizy w skali ogólnokrajowej, przy użyciu metod, które w większości innych państw byłyby możliwe tylko w badaniach lokalnych.

• 17.15-17.30 – oficjalne zakończenie kongresu

18 października (środa)

• godz. 18.00 – "Oświetlając niereprezentowalne", ANG; prof. Hilde Kramer (Uniwersytet w Bergen)
  
  "Oświetlając niereprezentowalne" to artystyczny projekt badawczy pod patronatem Norwegian Artistic Research Program (NARP), który stanowi odpowiedź na pytanie w jaki sposób ilustracja (w szerokim rozumieniu) może komunikować głębokie ludzkie problemy zwykle uważane za niereprezentowalne. Projekt ten bada reprezentację i narracje "nas" i "innych" we współczesnym świecie, skupiając się na ilustracji, jako punkcie wyjścia dla projektów interdyscyplinarnych.

19 października (czwartek)

• godz. 11.00 – Mikołaj Grynberg w rozmowie z Joanną Fikus, PL

  Mikołaj Grynberg, polski artysta fotograf, pisarz, reporter. Napisał m. in. "Oskarżam Auschwitz. Opowieści rodzinne" (2014), "Księgę Wyjścia" (2018) czy "Poufne" (2020). W rozmowie z Joanną Fikus opowie o swojej najnowszej książce poświęconej kryzysowi migracyjnemu na granicy polsko-białoruskiej.

• godz. 11.00 i 14.00 – spacer "Historia (nie)porozumienia. Stereotypy i uprzedzenia w stosunkach polsko-żydowskich", ANG


• godz. 11.00 i 14.00 – spacer "Żydowskie miejsca w Warszawie", PL


• godz. 12.45 i 15.00 – "Gamifikacja w edukacji", ANG; Karolina Jastrzębska-Mitzner (Muzeum POLIN / Fundacja Innowatorium)
  
  W czasie warsztatu wspólnie zagramy w grę "Muzeum w pudełku. Miasteczko Malki", omówimy możliwości zastosowanie tego przykładu "grywalizacji" w edukacji. Odpowiemy również na pytania dotyczące projektowania, produkcji i wdrożenia tego narzędzia.

• godz. 12.45 i 15.00 – "Zoom na antysemityzm", ANG; Dagmara Mańka-Wizor, Małgorzata Zając (Muzeum POLIN)
  
  Jak współcześnie przejawia się antysemityzm? Z czego się bierze? Jak skutecznie na niego reagować? Podczas warsztatu pod lupę weźmiemy wnioski badań nad antysemityzmem przeprowadzonych przez Muzeum POLIN w 2022 roku.

• godz. 12.45 i 15.00 – godz. 12.45 (ANG) i 15.00 (PL) – "Eksponaty, mikrohistorie, świadectwa", Franciszek Bojańczyk, Krzysztof Czajka-Kalinowski (Żydowski Instytut Historyczny)
  
  W cyfrowych repozytoriach Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma udostępniono już ponad 82 tysiące obiektów – to około miliona stron! W trakcie warsztatu opowiemy, jak w oparciu o te materiały przygotować programy edukacyjne i społeczne poświęcone historii oraz kulturze polskich Żydów i Żydówek.

• godz. 12.45 i 15.00 – "O międzymiastowej digitalizacji judaików: Zbiory na kółkach", ANG; Marcin Lewicki (Muzeum POLIN)
  
  W trakcie prezentacji wyjaśnimy jakim zadaniom i wyzwaniom należy sprostać, by przeprowadzić angażujące łącznie kilkanaście instytucji, "międzymiastowe" działania w ramach digitalizacji kolekcji judaików rozproszonych w muzeach znajdujących się w kilkunastu miejscach w Polsce.

• godz. 12.45 i 15.00 – "Dialog pamięci na temat antysemityzmu i rasizmu – podsumowanie międzynarodowych i interdyscyplinarnych seminariów dla studentów i ekspertów z Niemiec, Norwegii i Polski", Irmgard Zündorf (Leibniz Centre for Contemporary History Potsdam), Kathrin Lemme (Hamburg Media School), Thomas Lewe, Jon Harman (Volda University)
  
  Rozpoznawanie, przeciwdziałanie i zapobieganie antysemityzmowi i rasizmowi to coraz bardziej znaczące zagadnienia dla współczesnych społeczeństw i społeczności. Ponieważ brutalizacja w naszych społeczeństwach wydaje się wzrastać zarówno w świecie fizycznym, jak i cyfrowym – liczba dyskryminujących incydentów związanych z rasizmem i antysemityzmem wydaje się odpowiednio rosnąć. Podczas seminariów uczestnicy opracowali działania antydyskryminacyjne i projekty medialne.

20 października (piątek)

• godz. 10.00 i 14.00 – spacer "Historia (nie)porozumienia. Stereotypy i uprzedzenia w stosunkach polsko-żydowskich", ANG


• godz. 10.00 i 14.00 – spacer "Żydowskie miejsca w Warszawie", PL


• godz. 14.00 i 15.45 – "Czy to człowiek?". Warsztaty dla wychowawców szkół średnich i ponadgimnazjalnych, ANG; Sebastian Klein (Centrum Falstad)
  
  Warsztaty mają na celu zbadanie, w jaki sposób przyczynić się do zaangażowania widzów/uczestników poprzez komunikowanie tematów związanych z Holokaustem za pomocą środków estetycznych, w tym wykorzystania rysunku i instrumentów cyfrowych, a także zaangażowania zmysłu dotyku. Zastanowimy się również, jak ta metoda może wpłynąć na uczenie się poprzez zwiększenie zainteresowania i aktywności wśród uczniów.

• godz. 14.00 i 15.45 – "Jak radzić sobie z kontrowersyjnymi kwestiami w klasie: apteczka pierwszej pomocy", ANG; Khrystyna Chushak (Europejskie Centrum Wergelanda)
  
  W środowisku szkolnym często pojawiają się kontrowersyjne tematy, które mogą zakłócać przebieg lekcji. Podczas warsztatów zbadamy skuteczne techniki ułatwiające prowadzenie pełnych szacunku i konstruktywnych dyskusji na drażliwe tematy. Warsztat ma na celu wyposażenie nauczycieli w "zestaw pierwszej pomocy" składający się z metod, które można bezpośrednio wdrożyć we własnej klasie.

• godz. 14.00 i 15.45 – "Osobiste historie a upowszechnianie Holokaustu", ANG; Maria Eberson Degnaes, Kristin Borgenheim Nyhagen (HL-Senteret)
  
  Podczas tego warsztatu chcielibyśmy zaprosić uczestników do przetestowania niektórych materiałów edukacyjnych wykorzystywanych w programach edukacyjnych HL-Senteret. Osoby, które wezmą udział w zajęciach zapraszamy również do dyskusji na temat tego w jaki sposób historie życia i historie rodzinne mogą stać się kamieniami milowymi na drodze do omówienia bardziej ogólnych tematów historycznych. Zastanowimy się też w jaki sposób osobiste historie mogą dać wgląd w złożone aspekty historii Holokaustu w sposób nieosiągalny dla innych form upowszechniania wiedzy.

• godz. 14.00 i 15.45 – "Szabatowe rugelachy – warsztat kulinarny", ANG; Agnieszka Kuś (Muzeum POLIN)
  
  Kolacja szabatowa odbywa się w każdy piątkowy wieczór. To okazja do przygotowania tradycyjnych dań. W jej trakcie, na stole znajdują się między innymi pachnące chałki, czulent, czy gefilte fisz. Zapraszamy na warsztaty do naszej muzealnej Pracowni kulinarnej U Fani, w czasie których poznamy zwyczaje związane z szabatem i przygotujemy jeden z najsmaczniejszych szabatowych deserów – rugelachy, czyli żydowskie rogaliki.

Informacje organizacyjne

Udział w kongresie jest bezpłatny, wymagana jest rejestracja.

W miarę dostępności miejsc we wrześniu 2023 roku planowana jest rejestracja uzupełniająca.

• Zarejestrowani uczestnicy i uczestniczki otrzymają certyfikaty udziału w kongresie.
• Kongres będzie w całości tłumaczony symultanicznie na język polski i angielski.
• Podczas całego wydarzenia zapewniamy dostęp do pętli indukcyjnej.
• Prosimy o zgłaszanie ewentualnego zapotrzebowania na tłumaczenie języka migowego oraz innych potrzeb związanych z dostępnością na adres [email protected]

Z uwagi na ograniczone zasoby została zakończona wczesna rejestracja, która umożliwia m.in.:

• złożenie wniosku o wsparcie podróżne w wysokości 500 zł brutto na pokrycie kosztów dojazdu do Muzeum i noclegu w Warszawie (interaktywny formularz wniosku zostanie przesłany w wiadomości automatycznie wygenerowanej przez system rejestracji), zobacz regulamin wsparcia podróżnego;
• priorytetową rejestrację na sesje warsztatowe, spotkania online, ofertę wydarzeń dodatkowych (łącznie ok. 20 wydarzeń towarzyszących);
• uczestnictwo w uroczystym bankiecie 19 października;
• skorzystanie z bezpłatnego cateringu w ramach programu kongresu dn. 19-20 października;
• priorytetowe skorzystanie z oferty dla rodzin w Miejscu edukacji rodzinnej "U króla Maciusia".

"Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe" to projekt realizowany przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN od marca 2020 roku do kwietnia 2024 roku, w partnerstwie z instytucjami norweskimi: Norweskim Centrum Studiów nad Holocaustem i Mniejszościami, Europejskim Centrum Wergelanda, Centrum Falstad oraz muzeami żydowskimi w Oslo i Trondheim, a także z Żydowskim Instytutem Historycznym im. Emanuela Ringelbluma.

Celem projektu była ochrona i popularyzacja dziedzictwa polskich Żydów poprzez programy edukacyjne i kulturalne. Realizacja tego zadania była możliwa dzięki grantowi w wysokości 10 milionów euro udzielonemu przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszu EOG oraz przez budżet krajowy.

Dowiedz się więcej na temat projektu "Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe" >>