Spotkanie
25.11.2019

Relacja audio: Miasto w służbie propagandy – spotkanie towarzyszące wystawie czasowej

Gdynia i Tel Awiw – jaką rolę odgrywały w propagandzie politycznej i tworzeniu państwowości? Czy ideologia wpłynęła na wizerunek architektoniczny miast, czy to ich wizerunek został wykorzystany w propagandzie? 

Wysłuchaj nagrania ze spotkania (25.11.2019):

 

Od samego początku budowy Gdyni i Tel Awiwu na oba projekty silnie oddziaływania propaganda państwowotwórcza. Obejmowała ona między innymi różne rodzaje oficjalnej i nieoficjalnej identyfikacji wizualnej i semantycznej. Propagandowy wydźwięk miało więc zarówno nazewnictwo ulic i domów, jak i obrazy niektórych malarzy.

Propaganda wizualna Gdyni i Tel Awiwu odnosiła się do różnych sfer życia: od polityki, przez handel, po turystykę i podróże. Twórcy plakatów, projektów książek, folderów reklamowych i rozmaitych druków okazjonalnych często wykorzystywali barwy przypisane obu nadmorskim "białym miastom" – oprócz bieli także błękit i żółcień. Dwoje uśmiechniętych pionierów wychodzi w pole, pozostawiając za plecami modernistyczne miasto i karawanę wielbłądów na plakacie zdominowanym przez różne odcienie piaskowej żółcieni. 

W słowniku syjonistów piasek symbolizował pustynię, a miasto zbudowane na wydmach reprezentowało triumf cywilizacji nad dziką naturą.

Wielbłąd, zwany "okrętem pustyni" pojawiał się w propagandzie wizualnej wielokrotnie, niekiedy w towarzystwie transatlantyków, by wspomnieć reklamujący linię palestyńską GAL-u (Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe) plakat Tadeusza Trepkowskiego. 

Na jednym z pierwszych żydowskich plakatów filmowych widzimy parę uśmiechniętych pionierów wkraczających raźno w bujne pole zboża. Za nimi rozpościera się pustynia z palmą i jucznymi wielbłądami. W tle całkiem wyraźnie widnieją modernistyczne budynki miejskie. Plakat zdaje się być odpowiedzią na dylematy syjonistów, którzy planowali przyszłe państwo w odzyskanym Domu Izraela dla społeczności agrarnej, a już u zarania swego projektu musieli zbudować „pierwsze miasto hebrajskie”, miasto zdecydowanie nowoczesne.

Na te pytania oraz o innych symbolach wykorzystania w propagandzie odpowiedzą twórcy i autorzy katalogu wystawy Gdynia-Tel Awiw: Ruth Shalev Liberty i Andrzej Szczerski. Rozmowę poprowadzi Piotr Korduba.

Andrzej Szczerski – profesor historii sztuki w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor publikacji poświęconych sztuce XX wieku i sztuce współczesnej wydanych w Polsce i za granicą. Członek rad programowych m.inn. Narodowej Galerii Sztuki „Zachęta” w Warszawie, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie. 

Ruth Libert Shalev – profesor architektury na wydziale Architektury i Planowania Miasta na Israel Institute of Technology w Tel Awiwie.

Piotr Korduba - profesor historii sztuki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prowadzi wykłady z historii sztuki nowożytnej. Członek Rady Programowej Narodowego Centrum Kultury.