Nauka
9.05.2019

Różnorodność - szansa czy porażka? Szkoły żydowskie w II Rzeczypospolitej

Różnorodność - szansa czy porażka? Szkoły żydowskie w II Rzeczypospolitej - wykład
Opis zdjęcia: W środku zdjęcia kobieta w okularach, która mówi do publiczności siedzącej przed nią, fot. D. Matloch / Muzeum Historii Żydów Polskich

Jaka była wizja „żydowskiej szkoły narodowej” po 1918 roku? Czy ówczesny system edukacji przygotowywał młodych Żydów do życia w Polsce, Palestynie a może do bycia "obywatelami świata"? Wykład o różnorodności systemu edukacji żydowskich dzieci w międzywojennej Polsce wygłosi kulturoznawczyni i tłumaczka, Anna Szyba.

9 maja (czwartek), g. 18:00, wstęp wolny

System szkolnictwa w II Rzeczypospolitej zakładał, że dzieci żydowskie mogły uczyć się zarówno w szkołach państwowych, jak i w prywatnych placówkach z wykładowym językiem polskim, hebrajskim lub jidysz. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powstały setki prywatnych szkół zakładanych przez Żydów. Z jednej strony brak zadowalającej oferty publicznej dla dzieci żydowskich, z drugiej bogate życie polityczne sprawiły, że wizja szkoły wewnątrz tej grupy narodowej nie była jednolita.

Wszyscy zgadzali się co do potrzeby "żydowskiej szkoły narodowej", ale każdy wyobrażał ją sobie inaczej. Jaki jest język ojczysty dzieci żydowskich? Co jest ich tradycją i kulturą? Czy szkoła ma przygotować do życia w Polsce, Palestynie a może do bycia "obywatelami świata"? Jakie miejsce powinna zajmować w szkole nauka religii? To tylko niektóre pytania, z którymi zmagali się aktywiści społeczni i polityczni w walce o nowoczesną szkołę żydowską.

Różnorodność systemu edukacji żydowskiej okresu międzywojennego pozwala zastanowić się nad rolą szkoły w przybliżaniu bądź oddalaniu się od własnej tożsamości i kultury. Pozwala również podjąć pytanie stawiane przez polityków żydowskich w latach trzydziestych – czy brak jednolitego szkolnictwa żydowskiego był szansą, czy porażką tej mniejszości narodowej?

Anna Szyba jest kulturoznawczynią, tłumaczką z języka jidysz, trenerką w Forum Dialogu Między Narodami, doktorantką na Freien Universität Berlin. W swojej pracy zajmuje się analizą wpływu "nowej pedagogiki" na metody wychowawcze w szkołach związanych z Centralną Żydowską Organizacją Szkolną (CISZO) w dwudziestoleciu międzywojennym.