Muzeum

Głos Stelli Fidelseid odtworzony dzięki sztucznej inteligencji

Stella Fidelseid po wojnie zostawiła rękopis swoich wspomnień z okresu powstania w getcie warszawskim. Teraz dzięki AI po blisko 80 latach został on przełożony na prawie 180 minut opowieści czytanych jej własnym głosem. Głos Stelli powraca również w symbolicznym miesiącu. To w grudniu 1943 roku udało się jej opuścić getto i znaleźć schronienie po stronie aryjskiej, gdzie dotrwała do końca wojny.

Uratowana historia, odtworzony głos

Wspólnie z agencją Saatchi & Saatchi przygotowaliśmy nową akcję, która przybliża warszawiankom i warszawiakom historię cywilów z powstania w getcie warszawskim. Dzięki wykorzystaniu sztucznej inteligencji udało nam się zrekonstruować głos w języku polskim Stelli Fidelseid, jednej z bohaterek trwającej do 8 stycznia wystawy "Wokół nas morze ognia". Teraz możemy wysłuchać poruszających wspomnień Stelli Fidelseid, która po wojnie zostawiła rękopis swojego świadectwa (obecnie znajduje się w Żydowskim Instytucie Historycznym). Głos naszej bohaterki został wygenerowany przy użyciu jej własnej mowy. Rekonstrukcję głosu Stelli Fidelseid przeprowadziliśmy na podstawie archiwalnych nagrań z zasobów Visual History Archive USC Shoah Foundation oraz dzięki zgodzie rodziny. Trzygodzinny wywiad z 1997 roku, przeprowadzony w języku portugalskim, posłużył nam jako materiał do nauczania sztucznej inteligencji Text-to-Speech.

Rękopis po blisko 80 latach został przełożony na prawie 180 minut opowieści czytanych głosem Stelli.

"To niesamowite otrzymywać takie nagrania. Jej polska wersja brzmi zupełnie jak ona. Moja matka miała nawet wątpliwości, czy to była ona, czy AI" – powiedziała Marina Wajnsztejn, wnuczka Stelli Fidelseid po wysłuchaniu nagrania.

Jak posłuchać wspomnień?

Można to zrobić online na stronie dwiestronymuru.pl

"Wraz z Muzeum POLIN postanowiliśmy opowiedzieć historię jednej z nielicznych osób, które przeżyły powstanie w getcie warszawskim w 1943 roku. Dzięki wciąż ewoluującej technologii AI Voice Cloning udało się opowiedzieć wspomnienia autorki jej własnym głosem. Największą radość sprawiła nam reakcja bliskich Stelli Fidelseid, którzy po latach usłyszeli głos swojej babci" – Michał Sęk, Chief Creative Office, Saatchi & Saatchi.

Za koncept oraz realizację odpowiada Saatchi & Saatchi, za montaż materiałów audio Prodigious, natomiast za działania PR agencja MSL wraz z Muzeum POLIN. Opowieść Stelli Fidelseid jest kolejną odsłoną działań agencji Saatchi & Saatchi towarzyszących wystawie "Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim".

Wystawa "Wokół nas morze ognia" odbywa się w ramach całorocznego programu Muzeum POLIN "Nie bądź obojętny. 80. rocznica powstania w getcie warszawskim".

Stefania Fidelseid / Stefania Świeca / Stella Fidelseid / Stefania Milenbach (1919–2001)

"Wyszłam z bunkra i nie wiedziałam, dokąd iść" – opowiadała Stefania Milenbach.

W czasie powstania przekradała się z bunkra do bunkra, leżała pod arkuszem blachy lub siedziała skulona w szafce opuszczonego mieszkania, aby przeczekać kolejną "akcję". Jej rodziców i młodszą siostrę Niemcy wysłali do obozu zagłady w Treblince. W pierwszych dniach powstania jej męża, lekarza Salomona Świecę, wywieźli na Majdanek, gdzie odebrał sobie życie, zażywszy truciznę. Stefania dowiedziała się o tym dopiero po wojnie.

Pod koniec powstania dołączyła do grupy ocalałych, tak jak ona z pożogi. Ukrywali się razem. W listopadzie 1943 roku Stefania urodziła w bunkrze synka. Po kilku dniach dziecko zmarło z głodu. W grudniu 1943 roku grupa przeskoczyła przez mur na stronę "aryjską". Stefa wraz z Chanełe, towarzyszką z bunkra, ukrywały się w wielu polskich domach. Pomogła im Michalina Poncyliusz, prowadząca sklep spożywczy, do którego kobiety trafiły przypadkiem. Koniec wojny zastał je w Milanówku.

W 1950 roku Stefania wyjechała do Izraela. Tam wróciła do swojego przedwojennego zawodu laborantki. Poznała przyszłego męża, Mordkę Milenbacha, z którym przenieśli się na stałe do Brazylii. Osiedli w São Paulo, urodziła im się córka Anette.