Wystawa "Wokół nas morze ognia"

"Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim" to pierwsza wystawa o powstaniu w getcie warszawskim przedstawiona z perspektywy cywilów. Podczas powstania zeszli oni do bunkrów i kryjówek, sprzeciwili się Niemcom i narzuconemu przez nich systemowi mordowania bezbronnych w obozach zagłady. Zamiast stawić się do transportu, ukrywali się. Ich cichy opór był tak samo ważny, jak ten z bronią w ręku.

Płonące getto warszawskie z odwróconym napisem (kolejność czytania od prawej do lewej): Wokół nas morze ognia.
Copyrights
fot. Muzeum Historii Żydów Polskich
The Warsaw Ghetto in flames with the name of Around Us a Sea of Fire exhibition.
Copyrights
phot. POLIN Museum
Wejście na wystawę "Wokół nas morze ognia". Nad nim data 19.04.1943. W tle zwiedzający podczas wernisażu.
Copyrights
fot. M. Jaźwiecki / Muzeum Historii Żydów Polskich
Chłopak i dziewczyna czytają fragment dziennika na wystawie "Wokół nas morze ognia". Stoją tyłem, ich twarze zwrócone w stronę ściany.
Copyrights
fot. M. Jaźwiecki / Muzeum Historii Żydów Polskich
Jakaś para stoi tyłem w przestrzeni wystawy "Wokół nas morze ognia" i ogląda coś w gablocie.
Copyrights
fot. M. Jaźwiecki / Muzeum Historii Żydów Polskich
Na ścianie wiszą zdjęcia bohaterów wystawy "Wokół nas morze ognia".
Copyrights
fot. M. Jaźwiecki / Muzeum Historii Żydów Polskich
Kobieta czyta fragmenty dzienników w gablocie na wystawie "Wokół nas morze ognia".
Copyrights
fot. M. Jaźwiecki / Muzeum Historii Żydów Polskich
Marian Turski i jakaś kobieta oglądają eksponaty w gablocie na wystawie "Wokół nas morze ognia". W tle inna zwiedzająca.
Copyrights
fot. M. Jaźwiecki / Muzeum Historii Żydów Polskich
Ciemne pomieszczenie na wystawie "Wokół nas morze ognia" - tylko kilka łun światła. Czworo zwiedzających stoi przed ścianą, jeden ją fotografuje.
Copyrights
fot. F. Błażejowski / Muzeum Historii Żydów Polskich
Ciasne pomieszczenie z cytatami na ścianie na wystawie "Wokół nas morze ognia".
Copyrights
fot. M. Jaźwiecki / Muzeum Historii Żydów Polskich
Ciemne pomieszczenie. Zdjęcie oka na wystawie "Wokół nas morze ognia".
Copyrights
fot. M. Jaźwiecki / Muzeum Historii Żydów Polskich
Ciemne przestrzenie na wystawie "Wokół nas morze ognia" - podświetlone jedynie krawędzie ścian w korytarzu.
Copyrights
fot. M. Jaźwiecki / Muzeum Historii Żydów Polskich
Klisza fotograficzna ze zbiorów Muzeum POLIN. Przedstawia płonące getto warszawskie.
Copyrights
Łuna nad płonącym gettem warszawskim - ujęcie z dachu kamienicy przy ul. Kredytowej 9 na rogu pl. Dąbrowskiego, kwiecień 1943 r. Fot. Z. Borowczyk, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, dar Edwarda Borowczyka za pośrednictwem Haliny Kobyłeckiej

Po bohaterach wystawy zostały niemal tylko słowa

Wystawa, którą otworzyliśmy w przeddzień 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, jest wyjątkowa pod wieloma względami. Przede wszystkim autorka koncepcji wystawy prof. Barbara Engelking oraz kuratorka Zuzanna Schnepf-Kołacz oparły ekspozycję na doświadczeniu cywilów zapisanym przez nich w pamiętnikach czy dziennikach; w trakcie lub już po zakończeniu powstania. Słowa to niemal wszystko, co po nich zostało, jedyny ślad po tych ludziach.

Dzięki słowom przywracamy pamięć o Anonimowej Autorce ukrywającej się w bunkrze w okolicach Miłej 44; laborantce Stelli Fidelseid, która w bunkrze urodziła synka; oraz 17-letnim Leonie Najbergu, który wrócił do getta, gdy dowiedział się, że planowane jest w nim powstanie. Wreszcie – poznajemy historię Heny Kuczer (dzisiaj Krystyny Budnickiej). Jest jedną z niewielu osób żyjących do dziś, pamiętających powstanie. Na wystawie podzieliła się z nami historią swojej rodziny – rodziców oraz siedmiorga rodzeństwa, wszystkich zamordowanych w getcie.

Wystawa dotyczy historii, która wydarzyła się właśnie tutaj: w Warszawie, na Muranowie. W miejscu, gdzie aktualnie stoi Muzeum POLIN. Opowiada o losach ok. 50 000 cywilów, którzy podczas powstania ukrywali się w labiryncie bunkrów i skrytek. Ślady historii tych osób nadal znajdują się pod powierzchnią ziemi.

Doświadczenie życia w bunkrze

Pokazujemy, jak wyglądało codzienne życie w bunkrze: w jakich warunkach przebywano i z kim dzielono przestrzeń kryjówki, jak radzono sobie z rutynowymi czynnościami czy potrzebami. Za sprawą scenografii Małgorzaty Szczęśniak i Saskii Hellmann "dotykamy" bycia w bunkrze: ciemności, gorąca płonących murów, braku przestrzeni i powietrza. Towarzyszy nam słuchowisko Pawła Mykietyna zainspirowane zachowanymi utworami 11-letniej pianistki Josimy Feldszuh. Dziewczynka ukrywała się po aryjskiej stronie, trzeciego dnia powstania zmarła na zapalenie płuc.

Opowiadamy o kształtowaniu się relacji między ukrywającymi się oraz o ich uczuciach czy emocjach. Z jednej strony – o konfliktach, strachu, chwilach paniki, braku nadziei, poczuciu opuszczenia i zobojętnienia świata na ich los oraz świadomości przegranego życia; z drugiej – o potrzebie miłości, bliskości i sprawczości, o braniu odpowiedzialności za innych. Chęć życia, ocalenia siebie i swoich bliskich, tworzenia wspólnoty, której członkowie wspierają się i chronią się nawzajem, to także jeden ze sposobów sprzeciwiania się złu.

Nie bądź obojętny

Opowiadamy tę historię również z myślą o współczesnym świecie: o ludziach, których domy płoną; którzy muszą uciekać w nieznane w poszukiwaniu ratunku dla siebie i swoich bliskich; którzy czują się samotni, bezsilni i opuszczeni. Tym samym stawiamy pytania ważne we współczesnym świecie: jak zachowujemy się w obliczu śmierci? Co czują ludzie wyrzuceni poza nawias społeczeństwa, otoczeni obojętnością lub wzgardą, "tonący" (jak pisało o sobie wielu bohaterów i bohaterek), dla których nie ma ratunku? W jaki sposób możemy sprzeciwić się złu, dać mu odpór? Czym jest obojętność i do czego prowadzi? Czy towarzyszy nam wstyd wobec bycia świadkiem cierpienia innych?

Z uwagi na podejmowany temat wystawa rekomendowana jest dla osób powyżej 14. roku życia. Zwiedzaniu towarzyszą nagrania, których treść może wywoływać silne emocje.

W części wystawy znajdują się małe, ciemne pomieszczenia. Przebywanie w nich może powodować dyskomfort.

Przestrzeń wystawy jest dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami ruchowymi, ale poruszanie się na wózku w niektórych miejscach jest utrudnione.

 

Integralną częścią wystawy jest słuchowisko zawierające fragmenty dzienników i wspomnień bohaterów wystawy czytane przez aktorów wraz z muzyką napisaną specjalnie na tę wystawę przez Pawła Mykietyna – uznanego kompozytora, laureata m.in. Europejskiej Nagrody Filmowej za muzykę do filmu "I.O." Jerzego Skolimowskiego (nominowanego do Oscara).

Zachęcamy do zwiedzania wystawy ze słuchawkami i odbiornikiem, które dostępne są w kasie w ramach opłaty za bilet wstępu na wystawę. Polecamy najpierw wysłuchanie treści audio z fragmentami wspomnień, a następnie przeczytanie tekstów na ekspozycji. Nagrania w poszczególnych częściach trwają około 2-3 minut i zawierają te same teksty, które są na wystawie, wraz z dodatkowymi cytatami ze świadectw jej bohaterów.

Jak używać urządzenia ze słuchowiskiem na wystawie →

Fragmenty słuchowiska dostępne w minireportażu z wernisażu wystawy.

Paweł Mykietyn o pracy nad muzyką do słuchowiska

  • Autorka koncepcji wystawy: Barbara Engelking
  • Kuratorka wystawy: Zuzanna Schnepf-Kołacz
  • Kuratorka organizacyjna: Agata Polak
  • Współpraca kuratorska: Kinga Lewandowska-Doleszczak, Anna Rechentiuk-Tyszka, Katarzyna Tomczak-Wysocka
  • Scenografia: Małgorzata Szczęśniak, Saskia Hellmann
  • Projekt architektoniczny: Aleksander Świtkowski
  • Projekt graficzny: Renata Motyka, Rafał Grunt
  • Udźwiękowienie wystawy i słuchowisko: Wawrzyniec Kostrzewski, Paweł Mykietyn, Jaśmina Polak, Piotr Polak, Kajetan Prochyra
  • Projekt systemu audio: Łukasz Marzec, Movitech sp. z o.o.
  • Instalacje artystyczne: Joanna Rajkowska, Justyna Kosińska
  • Realizacja wystawy: Deko-Bau Sp. z o.o.
  • Reżyser światła: Dariusz Adamski
  • Film: Zespół TVN24: Maciej Gralec, Kinga Pestkowska, Piotr Pestkowski, Agnieszka Wolak-Słupecka
  • Animacje: Bartosz Konieczny
  • Kierowniczka Działu Wystaw Muzeum POLIN: Joanna Fikus
  • Inwentaryzatorzy: Aneta Jasionek, Jan Orliński
  • Opieka konserwatorska: Agnieszka Cyrulik, Erika Krzyczkowska-Roman, Marta Stawińska
  • Licencje: Anna Rechentiuk-Tyszka
  • Tłumaczenie i korekta tekstów: Nili Amit, Paweł Bączkowski, Aleksandra Jakubczak-Gabay, Zofia Sochańska, Mateusz Szczepaniak, Anna Szyba, Karolina Szymaniak
  • Redakcja tekstów polskich: Joanna Cieślik, Helena Łuczywo, Marta Markowska
  • Promocja wystawy: Marlena Bogusz, Marta Dziewulska, Olga Kaliszewska, Katarzyna Krauze, Michał Kulisiewicz, Katarzyna Lewandowska, Natalia Popławska, Jakub Woźniak, Małgorzata Zając
  • Key visual wystawy i projekt katalogu: Tomasz Frycz, Marcin Wicha
  • Koordynatorka programu towarzyszącego: Marta Sarnowska
  • Mapy: Paweł Weszpiński
  • Konsultacje: Mikołaj Grynberg, Agnieszka Haska, Marta Janczewska, Barbara Kirshenblatt-Gimblett, Piotr Kowalik, Jacek Leociak, Dariusz Libionka, Krzysztof Persak, Alina Skibińska, Dariusz Stola, Zygmunt Walkowski

Logotypy organizatorów i partnerów wystawy "Wokół nas morze ognia"

Stworzenie wystawy "Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim".

  • Dotacja celowa, w wysokości 400 000 PLN brutto.
  • W ramach realizacji projektu wykonano prace merytoryczne, prace projektowe, instalację muzyczną, produkcję scenografii, katalog oraz działania promocyjne.

Z lewej strony flaga Polski, z prawej godło.

Logo Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z godłem Polski

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

Powiązane artykuły