Cykl "Żydowskie ABC" online 2020

Święto Chanuka to trwały ślad po wojnie kulturowej, do której doszło w Judei w II wieku p.w.e. Wychodząc od kontekstu wojny kulturowej, która zrodziła to święto, zastanowimy się nad procesami asymilacyjnymi, do których doszło wśród Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku.

Asymilacja i akulturacja, ale i opór wobec zewnętrznych wpływów religijnych i kulturowych, to zjawiska nieodłącznie towarzyszące Żydom od najdawniejszych czasów. Jakie były cele i osiągnięcia ruchu asymilatorskiego? Kim byli jego liderzy? Jaka była jego skala i wpływ na całość środowiska żydowskiego? Pytania te pojawią się w rozmowie z gościem specjalnym grudniowego spotkania "Żydowskie ABC" online, którym  będzie badaczka tych procesów, prof. Anna Landau-Czajka. Spotkanie prowadzi gospodarz cyklu, Piotr Kowalik.

Anna Landau-Czajka - historyczka i socjolożka, profesor w Zakładzie Historii Społecznej XIX i XX wieku IH PAN. Specjalizuje się w historii społecznej Polski w XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów społeczności żydowskiej. Opublikowała 5 monografii, a ponadto podręczniki oraz liczne artykuły w pracach zbiorowych i czasopismach. Została wybrana na członka Komitetu Nauk Historycznych PAN na kadencję 2020–2023.

W listopadzie br. obchodzimy 100 -lecie śmierci Szymona An-skiego (Szlojme Zajnwel Rapoporta), wybitnego żydowskiego folklorysty i pisarza. Sławę zapewniła mu napisana w 1914 roku sztuka teatralna Cwiszn Cwej Wełtn (jid. Na pograniczu dwóch światów), bardziej znana z tytułu przekładu hebrajskiego jako Dybuk. Sztuka teatralna oraz późniejsza wersja filmowa okazały się największym sukcesem jidyszowego teatru i kina w okresie międzywojennym.

Podczas rozmowy z Pawłem Passinim, reżyserem teatralnym oraz twórcą i dyrektorem „neTTheatre”, wyjdziemy od początków teatru żydowskiego, omówimy wpływ polskiego romantyzmu na jego rozwój, oraz zastanowimy się nad fenomenem  entuzjastycznego odbioru Dybuka przed wojną. Reżyser opowie także o aktualnym własnym projekcie wokół Dybuka. 

Koszerna kuchnia żydowska oferuje wiele charakterystycznych potraw, te najbardziej znane kojarzone są z obchodami szabatu lub z dorocznymi świętami żydowskimi. Dwie żydowskie gospodynie zaproszą Państwa do swoich domów i pokażą na określonych przykładach, co lubią u siebie gotować. Będą w tym nawiązywać do klasycznych dań żydowskich,  ale też ujawnią gdzie szukają inspiracji z zewnątrz, i jak starają się urozmaić domowe menu.

W spotkaniu "Moje żydowskie gotowanie", w ramach cyklu "Żydowskie ABC online", udział wezmą panie Ester Micheaszwili oraz Maria Kowalik. Opowieść o gotowaniu będzie moderował gospodarz cyklu Piotr Kowalik. 

Panie Ester i Maria prowadzą kuchnie koszerne w swoich domach, połączyły swoje kulinarne umiejętności jako szefowe kuchni koszernej na rodzinnych obozach żydowskich prowadzonych przez Fundację Ronalda S. Laudera w Polsce. Pani Maria Kowalik jest obecnie szefową koszernej kuchni i stołówki "Balabusta" w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie

W zbliżającym się miesiącu Tiszrej, otwierającym rok żydowski, występują dwa wspólnotowe posty. Tak zwany "mały" – Post Gedaliasza, oraz Jom Kipur - wielki post i jednocześnie najpoważniejsze święto roku żydowskiego. Jak wygląda praktyka postów w judaizmie i jaki jest ich cel? Na czym polegają posty obchodzone przez całą społeczność żydowską, posty obchodzone lokalnie oraz te prywatne? Jak tradycja żydowska w ogóle odnosi się do praktyk ascetycznych? Zajmiemy się tymi interesującymi kwestiami na kolejnym spotkaniu z cyklu "Żydowskie ABC online".  

W panelu "Post w judaizmie" wezmą udział rabinka Małgorzata Kordowicz oraz rabin Oriel Zaretzky, a rozmowę będzie moderował gospodarz cyklu Piotr Kowalik. 

W lipcu gościem Piotra Kowalika będzie Ambasador Izraela w Polsce - Alexander Ben-Zvi, który podzieli się z nami osobistą opowieścią o sobie oraz o Izraelczykach i Izraelu, dzięki której lepiej zrozumiemy fenomen tego państwa i społeczeństwa. 

Spotkamy się z bardzo doświadczonym dyplomatą i ciekawym człowiekiem, czynnym w służbie dyplomatycznej w różnych miejscach świata już od lat 80. ubiegłego wieku. Usłyszymy od niego, jak postrzega obecność Izraelczyków w Polsce i Polaków w Izraelu. Pan Ambasador zarekomenduje nam, co jego zdaniem warto w Izraelu odwiedzić, i mogą to być rekomendacje nieoczywiste.

Partnerem spotkania jest Ambasada Izraela w Polsce.

Spotkanie jest częścią letniego programu kulturalno-edukacyjnego Muzeum POLIN – #ŁąkaLeśmiana. 

Program wydarzeń online "Łąki Leśmiana" w czerwcu >>

W klasycznym judaizmie seks to bardzo ważna część więzi małżeńskiej, wpływająca w dużej mierze na trwałość związku i zadowolenie małżonków. Inaczej widziany jest, raczej jako zjawisko niepożądane, seks pozamałżeński. Tematami gorącymi, najbardziej dyskutowanymi, są związki mieszane między Żydami/Żydówkami i Nieżydami  oraz stosunek do środowisk LGBTQ.

Piotr Kowalik opowie nam, na czym polega klasyczna etyka życia seksualnego w judaizmie i jakie są ważne współczesne pytania i dylematy z nią związane.

Szawuot to jedno z najważniejszych świąt biblijnych związane ze starożytnymi obyczajami rolniczymi oraz upamiętnieniem nadania Tory na Synaju. Nawet bardziej niż Exodus, to właśnie objawienie synajskie rozumiane jest jako najważniejsze wydarzenie w duchowych dziejach narodu żydowskiego oraz geneza narodu wybranego.

Szawuot to także Święto Żniw, przypadające na czas pierwszych zbiorów w Ziemi Izraela. Synagogi i domy są przystrajane na zielono – zielenią, kwiatami oraz gałązkami. Chrześcijaństwo zaadaptowało to święto jako Zielone Świątki, nadając mu własne treści. Piotr Kowalik opowie nam o dawnych i obecnie praktykowanych zwyczajach podczas Szawuot oraz przybliży nam jego znaczenie dla tożsamości żydowskiej oraz dla prawa religijnego judaizmu.

Czytając w Biblii m.in. o podboju Kanaanu przez starożytnych Izraelitów nasuwają się pytania: Czy Żydzi popierali i czy może nadal popierają ideę „świętej wojny"? Czy pomimo przykazania "nie zabijaj" wolno im prowadzić wojny i zabijać wrogów? Jeżeli tak, to czy w religii żydowskiej jest miejsce na pacyfistyczne myślenie i działanie?

Holokaust jest postrzegany, jako ten moment w historii, który rzekomo dowiódł, że Żydzi wykazali się całkowitą biernością wobec totalnej przemocy - ale czy tak było w rzeczywistości? Odrębnym zagadnieniem jest rozwój syjonizmu i historia armii współczesnego państwa Izrael, które tworzą zupełnie nowy rozdział w dziejach żydowskiej cywilizacji.

Żydowskie ABC to cykl dyskusji wokół podstawowych pojęć z zakresu judaizmu i kultury żydowskiej z udziałem ekspertów organizowany od listopada 2017 roku w Muzeum POLIN.

Polecamy książkę dobrą także dla młodszych >>